ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ

18/4/2013

Κολπική Μαρμαρυγή: Μια αυξανόμενη απειλή για τη δημόσια υγεία
Η κολπική μαρμαρυγή (ΚΜ) αποτελεί τη συχνότερη μορφή καρδιακής αρρυθμίας στην κλινική πράξη.Στην κολπική μαρμαρυγή, ο ρυθμός των κόλπων της καρδιάς είναι ακανόνιστος κι έτσι διαταράσσεται και επιταχύνεται ο καρδιακός ρυθμός (αρρυθμία).
Στην κολπική μαρμαρυγή, ο φλεβόκομβος χάνει τον έλεγχο του καρδιακού ρυθμού εξαιτίας ηλεκτρικών ερεθισμάτων σε άλλα σημεία, πράγμα που προκαλεί γρήγορη και ακανόνιστη κολπική δραστηριότητα (400-600 σφίξεις το λεπτό).

Όταν το αίμα δεν εξωθείται πλήρως από τους καρδιακούς κόλπους, μπορεί να λιμνάσει και να σχηματισθούν θρόμβοι. Εάν σχηματισθεί θρόμβος στον κόλπο της καρδιάς, μπορεί να εξέλθει από την καρδιά και να φράξει κάποια από τις αρτηρίες του εγκεφάλου, προκαλώντας αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Κατά συνέπεια, περίπου το 15% του συνόλου των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων οφείλεται στην κολπική μαρμαρυγή.
Κολπική μαρμαρυγή: μια αυξανόμενη απειλή για τη δημόσια υγεία
Περίπου 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι στη Βόρειο Αμερική και 4,5 εκατομμύρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση πάσχουν από κολπική μαρμαρυγή, η οποία αποτελεί μια αυξανόμενη απειλή για τη δημόσια υγεία, εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού. Για την ακρίβεια, παρότι ο εκτιμώμενος επιπολασμός της κολπικής μαρμαρυγής είναι 0,4-1% στο γενικό πληθυσμό, αυξάνεται με την ηλικία φτάνοντας το 8% σε ανθρώπους ηλικίας 80 ετών και άνω. Παρομοίως, μολονότι η επίπτωση της κολπικής μαρμαρυγής είναι μικρότερη από 0,1% ετησίως σε ανθρώπους ηλικίας κάτω των 40 ετών, αυξάνεται σε ποσοστό άνω του 1,5% ετησίως στις γυναίκες και 2% στους άνδρες ηλικίας άνω των 80 ετών. Η κολπική μαρμαρυγή θεωρείται μία από τις τέσσερις παθήσεις που εκτιμάται ότι θα εξελιχθούν σε καρδιαγγειακές επιδημίες κατά τον 21ο αιώνα, παράλληλα με τη συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και το μεταβολικό σύνδρομο.
Η επιβάρυνση που προκαλεί η κολπική μαρμαρυγή:
Κολπική μαρμαρυγή: σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνητότητας
Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνητότητας και αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου, συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας και εμβολικών φαινομένων, συμπεριλαμβανομένου του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
• Ο ρυθμός θνητότητας των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή είναι σχεδόν διπλάσιος από εκείνον των ατόμων με φλεβοκομβικό ρυθμό και συνδέεται με τη βαρύτητα της υποκείμενης καρδιακής νόσου
• Η κολπική μαρμαρυγή επιδεινώνει την καρδιακή ανεπάρκεια και με τη σειρά της, η καρδιακή ανεπάρκεια ευνοεί την κολπική μαρμαρυγή. Τα άτομα που πάσχουν από μία από τις δύο παθήσεις και στη συνέχεια αναπτύσσουν και την άλλη έχουν πολύ πτωχή πρόγνωση
• Η κολπική μαρμαρυγή συνδέεται με αύξηση της συχνότητας των ισχαιμικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, με ένα στα έξι αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια να σημειώνεται σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή
Επιπλέον, η ποιότητα ζωής επιδεινώνεται σε σημαντικό βαθμό στους ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, κυρίως εξαιτίας της αδυναμίας τους να εκτελούν φυσιολογικές καθημερινές δραστηριότητες, λόγω του κινδύνου ή και της επιδείνωσης των συμπτωμάτων τους.
Κολπική μαρμαρυγή: σημαντικό αίτιο εισαγωγής στο νοσοκομεία
Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί την πιο συνηθισμένη μορφή αρρυθμίας στην κλινική πράξη και συνιστά τεράστια κοινωνικο-οικονομική επιβάρυνση, εφόσον ευθύνεται για το ένα τρίτο περίπου των νοσηλειών λόγω διαταραχής του καρδιακού ρυθμού. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, οι εισαγωγές σε νοσοκομείο λόγω κολπικής μαρμαρυγής αυξήθηκαν κατά 66% εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού, του αυξανόμενου επιπολασμού των χρόνιων καρδιακών νόσων, των συχνότερων διαγνώσεων μέσω της χρήσης συσκευών περιπατητικής καταγραφής του καρδιακού ρυθμού και άλλων παραγόντων. Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί ιδιαίτερα δαπανηρό πρόβλημα για τη δημόσια υγεία (στοιχίζει περίπου 3.000 ευρώ [περίπου 3.600 δολ. ΗΠΑ] ετησίως για κάθε ασθενή). Η συνολική οικονομική επιβάρυνση φτάνει τα 13,5 δισ. ευρώ (περίπου 15,7 δισ. δολ. ΗΠΑ) στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στο πλαίσιο μιας μεγάλης ευρωπαϊκής μελέτης σε πληθυσμό 5.333 ασθενών με κολπική μαρμαρυγή από 35 Ευρωπαϊκές χώρες (περιοδικό Europace 2008), το μέσο κόστος της εισαγωγής σε νοσοκομείο ασθενούς με κολπική μαρμαρυγή υπολογίσθηκε σε 1.363 ευρώ στην Ελλάδα, και 5.252, 2.322, 6.360, και 6.445 ευρώ για τις χώρες Ιταλία, Πολωνία, Ισπανία και Ολλανδία, αντίστοιχα. Η περίθαλψη των νοσηλευόμενων ασθενών και οι παρεμβατικές διαδικασίες ορίσθηκαν ως οι κύριες πηγές κόστους και σε αυτές αποδόθηκε περισσότερο από 70% του συνολικού ετήσιου κόστους και στις πέντε χώρες. Η αμερικανική μελέτη FRACTAL Registry βρήκε ότι το ετήσιο άμεσο κόστος περίθαλψης υγείας των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή πρόσφατης έναρξης, που αντιμετωπίσθηκαν με τις κλασικές θεραπείες, ανερχόταν σε 4.000�5.000 δολ. ΗΠΑ, ποσό που αυξάνεται σημαντικά σε ασθενείς με πολλαπλές υποτροπές της κολπικής μαρμαρυγής.
Ταξινόμηση της κολπικής μαρμαρυγής
Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να ταξινομηθεί σε τρεις κατηγορίες:
• Υποτροπιάζουσα - μετά από δύο ή περισσότερα επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής
• Παροξυσμική - κολπική μαρμαρυγή που σταματάει χωρίς παρέμβαση
• Εμμένουσα - κολπική μαρμαρυγή που διατηρείται για διάστημα μεγαλύτερο των επτά ημερών
Οι κατηγορίες αυτές δεν αποκλείουν η μία την ταυτόχρονη ύπαρξη της άλλης. Ένας ασθενής μπορεί να παρουσιάζει αρκετά επεισόδια παροξυσμικής κολπικής μαρμαρυγής και περιστασιακά εμμένουσα κολπική μαρμαρυγή, ή το αντίστροφο.
Κλινικές εκδηλώσεις της κολπικής μαρμαρυγής
Η κολπική μαρμαρυγή είναι μία σοβαρή πάθηση που δυσχεραίνει σε σημαντικό βαθμό τη ζωή του ασθενούς, κυρίως εξαιτίας της αδυναμίας του να εκτελεί τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες, λόγω ενοχλήσεων που οφείλονται σε ταχυπαλμία, στηθάγχη, δύσπνοια, κόπωση ή ζάλη. Ωστόσο, η ύπαρξη κολπικής μαρμαρυγής μπορεί να διαπιστωθεί μετά την εμφάνιση μιας συνδεόμενης με αυτήν πάθησης, όπως εμβολής ή επιδείνωσης της καρδιακής ανεπάρκειας.
Οι ασθενείς ενδέχεται να βιώνουν περιόδους με και χωρίς συμπτώματα κολπικής μαρμαρυγής. Με τον καιρό, οι ταχυπαλμίες μπορεί να εξαφανισθούν, ούτως ώστε οι ασθενείς με μόνιμη αρρυθμία να μην εμφανίζουν συμπτώματα. Αυτό είναι ιδιαίτερα συνηθισμένο μεταξύ των ηλικιωμένων. Κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα μόνο σε περίπτωση παροξυσμικής κολπικής μαρμαρυγής, ή μόνο ανά διακοπτόμενα διαστήματα σε μόνιμη κολπική μαρμαρυγή.
Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη κολπικής μαρμαρυγής
Περίπου 30-45% των περιστατικών παροξυσμικής κολπικής μαρμαρυγής και 20-25% των περιστατικών εμμένουσας κολπικής μαρμαρυγής εμφανίζονται σε ασθενείς νεαρής ηλικίας που δεν πάσχουν από κάποια υποκείμενη νόσο, και αποτελούν τη λεγόμενη «ιδιοπαθή κολπική μαρμαρυγή». Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί υποκείμενοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής, συμπεριλαμβανομένης της προχωρημένης ηλικίας, της παχυσαρκίας, της υπέρτασης, του εμφράγματος του μυοκαρδίου, της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας και της βαλβιδικής καρδιακής νόσου.
Μολονότι η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να εμφανισθεί σε ηλικιωμένα άτομα που δεν πάσχουν από υποκείμενη καρδιακή νόσο, οι μεταβολές στη δομή και τη λειτουργία της καρδιάς που συνοδεύουν το γήρας, όπως η αυξανόμενη ακαμψία του μυοκαρδίου, ενδέχεται να συνδέονται με την κολπική μαρμαρυγή.

Σύμφωνα με την καρδιολογική μελέτη Framingham, ο δια βίου κίνδυνος εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής είναι ένας στους τέσσερις άνδρες και γυναίκες ηλικίας 40 ετών και άνω. Αυτός ο κίνδυνος παραμένει υψηλός ακόμα και σε απουσία προγενέστερης συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας ή εμφράγματος του μυοκαρδίου (ο κίνδυνος είναι ένας στους έξι).
Η αντιμετώπιση των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή και τις συνδεόμενες με αυτήν παθήσεις αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση.
Θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής
Στόχοι της θεραπείας
Η θεραπεία των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή έχει τρεις βασικούς στόχους:
• Έλεγχο του καρδιακού ρυθμού
• Έλεγχο των καρδιακών παλμών
• Αντιθρομβωτική θεραπεία
Η διατήρηση του φλεβοκομβικού ρυθμού θεωρείται συχνά ως ο τελικός στόχος της θεραπείας ασθενών με κολπική μαρμαρυγή. Οι υπάρχουσες θεραπείες της κολπικής μαρμαρυγής επικεντρώνονται στην αποκατάσταση και διατήρηση του φλεβοκομβικού ρυθμού της καρδιάς και στον έλεγχο των καρδιακών παλμών, με κύριο στόχο τη διαχείριση της ίδιας της αρρυθμίας και την πρόληψη του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.1
Καθώς ο πληθυσμός των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή δεν είναι ομοιογενής, ώστε να μπορεί να συστηθεί μία ενιαία θεραπευτική προσέγγιση, υπάρχουν δύο γενικές προσεγγίσεις. Η πρώτη είναι η προσπάθεια αποκατάστασης και διατήρησης του φλεβοκομβικού ρυθμού («στρατηγική ελέγχου του ρυθμού»), ενώ η δεύτερη η προσπάθεια ελέγχου του βαθμού κοιλιακής ανταπόκρισης, ώστε να αποτραπεί η επιδείνωση της κοιλιακής λειτουργίας και να ελαχιστοποιηθούν τα συμπτώματα (στρατηγική «ελέγχου των καρδιακών παλμών»). Η αρχική απόφαση σχετικά με την αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής στηρίζεται κυρίως στη στρατηγική ελέγχου είτε των παλμών ή του ρυθμού, αλλά η αρχικά επιλεγμένη θεραπευτική στρατηγική μπορεί να αποδειχτεί ανεπιτυχής και να εφαρμοσθεί τελικά η άλλη.
Με σκοπό τη σύγκριση του αποτελεσμάτων μεταξύ των στρατηγικών ελέγχου του καρδιακού ρυθμού έναντι αυτών του ελέγχου των καρδιακών παλμών σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, έχουν διεξαχθεί αρκετές τυχαιοποιημένες μελέτες. Η μελέτη AFFIRM (Atrial Fibrillation Follow-up Investigation of Rhythm Management) δεν εντόπισε καμία διαφορά ως προς τη θνησιμότητα ή τη συχνότητα εμφάνισης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου μεταξύ των ασθενών στους οποίους είχε εφαρμοσθεί ή μία ή η άλλη στρατηγική. Ωστόσο, με τη στρατηγική ελέγχου των καρδιακών παλμών υπήρχε χαμηλότερος κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών.
Ανεξάρτητα από το αν έχει επιλεγεί η στρατηγική ελέγχου των καρδιακών παλμών ή του καρδιακού ρυθμού, πρέπει να δίνεται προσοχή και στην αντιθρομβωτική θεραπεία για την πρόληψη της θρομβοεμβολής.
Θεραπευτικές επιλογές
Οι στόχοι της θεραπείας της κολπικής μαρμαρυγής μπορούν να επιτευχθούν μέσω φαρμακολογικών και μη φαρμακολογικών θεραπευτικών επιλογών:
- Καρδιοανάταξη
Η καρδιοανάταξη πραγματοποιείται με στόχο να ρυθμίσει και να αποκαταστήσει τον φλεβοκομβικό ρυθμό σε ασθενείς με εμμένουσα κολπική μαρμαρυγή και μπορεί να επιτευχθεί μέσω φαρμάκων ή ηλεκτροσόκ. Η ανάγκη καρδιοανάταξης ενδέχεται να είναι άμεση, όταν η αρρυθμία αποτελεί το βασικό παράγοντα που ευθύνεται για οξεία καρδιακή ανεπάρκεια, υπόταση ή επιδείνωση της στηθάγχης σε έναν ασθενή που πάσχει από στεφανιαία νόσο. Η καρδιοανάταξη ενέχει τον κίνδυνο θρομβοεμβολισμού, εκτός εάν χορηγηθεί αντιπηκτική προφύλαξη πριν από τη θεραπεία. Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι ο κίνδυνος θρομβοεμβολής ή αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου διαφέρει μεταξύ των μεθόδων που περιλαμβάνουν χρήση φαρμάκων ή ηλεκτροσόκ.1
- Κατάλυση (ablation)
Η κατάλυση (ablation) με χρήση καθετήρα καταστρέφει τις περιοχές ιστού όπου δημιουργούνται μη φυσιολογικά ηλεκτρικά ερεθίσματα. Η κατάλυση του κολποκοιλιακού κόμβου παράλληλα με την εμφύτευση μόνιμου βηματοδότη παρέχει πολύ αποτελεσματικό έλεγχο των καρδιακών παλμών και βελτιώνει τα συμπτώματα σε επιλεγμένους ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Γενικότερα, οι ασθενείς που ενδέχεται να ωφεληθούν περισσότερο από αυτή τη στρατηγική είναι εκείνοι που εμφανίζουν ταχύ κοιλιακό ρυθμό κατά τη διάρκεια της κολπικής μαρμαρυγής η οποία δεν μπορεί να ελεγχθεί επαρκώς μέσω ελέγχου των καρδιακών παλμών ή του καρδιακού ρυθμού.
- Φαρμακολογικές επιλογές
Η φαρμακοθεραπεία αποτελεί την κύρια επιλογή για τη θεραπεία πρώτης γραμμής στην κολπική μαρμαρυγή. Τα αντιαρρυθμικά φάρμακα χρησιμοποιούνται ευρέως για την αντιμετώπιση και τη μακροχρόνια καταστολή της κολπικής μαρμαρυγής, αλλά η χρήση τους περιορίζεται από τη μέτρια μόνο αποτελεσματικότητά τους, προβλήματα στην ανεκτικότητα και το ενδεχόμενο σοβαρής κοιλιακής προαρρυθμίας ή/και τοξικότητας κάποιου οργάνου. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες που οδηγούν σε αυξημένη θνητότητα έχουν παρατηρηθεί σε κλινικές μελέτες με αντιαρρυθμικά φάρμακα και ως εκ τούτου η ασφάλεια έχει αναχθεί σε πρωτεύον ζήτημα κατά την εξέταση των νέων αντιαρρυθμικών φαρμάκων.
Τα αντιαρρυθμικά φάρμακα φέρουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που εξαρτώνται από τα ιοντικά ρεύματα ιόντων που αποκλείουν και ταξινομούνται συνήθως σε τέσσερις ευρείες κατηγορίες, βάσει του συστήματος ταξινόμησης Vaughan Williams, ανάλογα με την κύρια ηλεκτροφυσιολογική τους επίδραση.
• Τύπος 1A: δισοπυραμίδη, προκαϊναμίδη, κινιδίνη
• Τύπος 1B: λιδοκαΐνη, μεξιλετίνη
• Τύπος 1C: φλεκαϊνίδη, προπαφερόνη
• Τύπος II: βήτα Αποκλειστές (π.χ. προπρανολόλη)
• Τύπος III: αμιοδαρόνη, βρετύλιο, δοφετιλίδη, ιβουτιλίδη, σοταλόλη
• Τύπος IV: Μη-διυδροπυριδινικοί ανταγωνιστές των διαύλων ασβεστίου (βεραπαμίλη και διλτιαζέμη)
Οι ACC, AHA και ESC (Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας/Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία / Ευρωπαϊκή Εταιρεία Καρδιολογίας) συνεργάσθηκαν προκειμένου να καταλήξουν σε κοινές συστάσεις για την αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής.
Το μέλλον της αντιμετώπισης της κολπικής μαρμαρυγής
Παρότι οι βηματοδότες, οι απινιδωτές, η κατάλυση με χρήση ραδιοσυχνοτήτων και η χειρουργική επέμβαση συμβάλλουν ολοένα και περισσότερο στη θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής, η φαρμακευτική θεραπεία εξακολουθεί να είναι σημαντική θεραπεία πρώτης γραμμής. Ωστόσο, τα φάρμακα αυτά αντιμετωπίζουν περιορισμούς λόγω των σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών τους και ως εκ τούτου εξακολουθεί να υπάρχει ουσιαστική ανάγκη για βελτιωμένους αντιαρρυθμικούς παράγοντες.
Σχετικά με τη δρονεδαρόνη
Η δρονεδαρόνη είναι μια νέα θεραπεία για ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Είναι αποκλειστής πολλαπλών ιοντικών διαύλων. Δρα στους διαύλους ασβεστίου, καλίου, νατρίου και έχει αντι-αδρενεργικές ιδιότητες.
Η δρονεδαρόνη είναι μια συγγενής ουσία με την αμιωδαρόνη, όμως η δομή της έχει τροποποιηθεί ώστε να μην περιέχει την ρίζα ιωδίου που περιέχει η αμιωδαρόνη. Οι μέχρι σήμερα κλινικές μελέτες δεν έχουν δείξει τοξικότητα της δρονεδαρόνης στον θυρεοειδή ή στον πνεύμονα, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα με την αμιωδαρόνη.
Έχει μελετηθεί σε ένα πρόγραμμα κλινικής ανάπτυξης που περιλάμβανε περισσότερους από 6.200 ασθενείς και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες θεραπευτικές καινοτομίες στην κολπική μαρμαρυγή κατά την τελευταία εικοσαετία.
Ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έχει θέσει σε προτεραιότητα την εξέταση του φακέλου που έχει υποβληθεί για την έγκριση της δρονεδαρόνης, ενώ υπό εξέταση από τις ρυθμιστικές αρχές είναι και ο φάκελος που έχει υποβληθεί στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMEA).

ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

1/1/1970

Βάλε τη ζώνη σου κι ετοιμάσου για ένα ταξίδι στις λεωφόρους των αγγείων του σώματός σου. Κανονικά το αίμα σου πρέπει να ρέει στρωτά, οπότε η διαδρομή θα είναι ήρεμη, τόσο που να μπορείς να βάλεις τον αυτόματο πιλότο. Μπορεί βέβαια να συναντήσεις και μποτιλιαρίσματα κι αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να ελέγχεις τη χοληστερόλη και την αρτηριακή σου πίεση τακτικά. Το χειρότερο σενάριο στο ταξίδι σου είναι να φτάσεις ξαφνικά και ανεξήγητα σε αδιέξοδο, παρόλο που όλες οι εξετάσεις σου έδειξαν άριστη αρτηριακή πίεση και χαμηλή LDL (κακή) χοληστερόλη.

Οι επιστήμονες ονομάζουν αυτόν τον κρυμμένο κίνδυνο του ταξιδιού σου «ενδοθηλιακή δυσλειτουργία». Πρόκειται για κατάσταση, στην οποία η εσωτερική επιφάνεια των αγγείων σου (το ενδοθήλιο) δεν διαστέλλεται φυσιολογικά, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η ομαλή ροή του αίματος. «Το ενδοθήλιο μοιάζει με επένδυση από τεφλόν (το υλικό στα αντικολλητικά τηγάνια) που επενδύει εσωτερικά τα αγγεία κι εμποδίζει την πήξη του αίματος» λέει ο Eric Thorin, ερευνητής που μελετά το ενδοθήλιο στο Montreal Heart Insitute. «Είναι όμως και το σημείο απ’ όπου ξεκινούν όλες οι ασθένειες των αγγείων». Αν αυτή η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί, οδηγεί σε καταστροφικές συνέπειες.

Αισθάνεσαι ότι ήρθε η ώρα να πανικοβληθείς; Κρατήσου. Ακολούθησε τις συμβουλές μας και οι αγγειακές σου λεωφόροι θα είναι πάντα ανοιχτές, παρόλο που περιστασιακά μπορεί να συναντάς σαμαράκια στη διαδρομή.

Αναγνώρισέ την

Πολλές ασθένειες έχουν χαρακτηριστεί σιωπηλοί δολοφόνοι, αλλά η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία είναι πραγματικά ένας νίντζα με τέλειο καμουφλάζ. Συνήθως κρύβεται πίσω από την απουσία των κλασικών συμπτωμάτων, που σηματοδοτούν κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις, όπως οι ανεβασμένες τιμές χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, σου λέει ο Vincent Bufalino, διευθυντής καρδιολογίας στο Advocate Medical Group του Σικάγου. Υπάρχουν όμως ενδείξεις που μπορούν να αποκαλύψουν το δολοφόνο που κρύβεται στη σκιά.

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. Η μία δυσλειτουργία μπορεί να οδηγήσει στην άλλη. Η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία -πρόδρομος καρδιακών παθήσεων- συνήθως χτυπά αρχικά την αιματική ροή κάτω από τη ζώνη, λέει ο Robert Kloner, καθηγητής αγγειοχειρουργικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. «Αν οι αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα το πέος σου δεν διαστέλλονται φυσιολογικά, τότε δεν μπορείς να έχεις στύση. Αυτό μπορεί να συμβεί σε πολύ πρώιμα στάδια αθηρωσκλήρωσης, πριν ακόμη χτιστούν οι αθηρωματικές πλάκες στο τοίχωμα των αρτηριών». Θυμήσου, επίσης, ότι οι αρτηρίες που τροφοδοτούν το πέος σου είναι πολύ μικρότερες από αυτές που τροφοδοτούν την καρδιά σου, οπότε ακόμα και η πιο μικρή στένωση σε αυτές μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις, λέει ο Kloner.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Τα εκατομμύρια των κυττάρων που απαρτίζουν το ενδοθήλιο έχουν μικρούς αισθητήρες, που προεξέχουν στη ροή του αίματος κι ελέγχουν την κυκλοφορία. Οταν υπάρχει υπερβολική γλυκόζη στο αίμα, αυτή συσσωρεύεται στους αισθητήρες και μειώνει την ευαισθησία τους. Η χειρότερη περίπτωση: αν οι αισθητήρες δεν λειτουργούν φυσιολογικά, τα όργανά σου θα στερηθούν το απαραίτητο οξυγόνο.

ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ. Αυτή η διαταραχή, εκτός από την παύση της αναπνοής, σου προκαλεί και ενδοθηλιακή δυσλειτουργία. Μία νέα νορβηγική μελέτη αναφέρει ότι άτομα που εμφανίζουν υπνική άπνοια βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, ανεξάρτητα από το αν είναι ή όχι υπέρβαροι. Δύο πιθανές αιτίες: η επίμονη φλεγμονή και η αυξημένη αδρεναλίνη που απελευθερώνουν τα άτομα αυτά όταν ξυπνάνε τη νύχτα και η οποία προκαλεί αγγειοσύσπαση.

Διάγνωσέ την

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι -επεμβατικές ή μη- για να εκτιμηθεί η λειτουργία του ενδοθηλίου σου. Οι επεμβατικές περιλαμβάνουν αγγειακό καθετηριασμό και εκτίμηση των αλλαγών στη διάμετρο των αγγείων, μετά από χορήγηση ουσιών που επηρεάζουν το ενδοθήλιο.

Από τις μη επεμβατικές, η πιο γνωστή μέθοδος στηρίζεται στην υπερηχογραφική μέτρηση της αγγειοδιαστολής μέσω ροής (FMD). Αυτή μελετά με υπέρηχους τη ροή του αίματος σε αρτηρίες του χεριού πριν και μετά από ισχαιμία 5 λεπτών. Η ισχαιμία προκαλείται με περίσφιξη της βραχιόνιας αρτηρίας (της κύριας αρτηρίας που τροφοδοτεί το χέρι σου) από ένα πιεσόμετρο.

Μία νεότερη μη επεμβατική μέθοδος με παρόμοια διαδικασία ονομάζεται περιφερική αρτηριακή τονομετρία. Πραγματοποιείται με αισθητήρες που εφαρμόζονται στα άκρα των δαχτύλων του χεριού και καταγράφουν αντίστοιχες μεταβολές στη ροή αίματος όπως και με τη μέθοδο FMD. Οι αλλαγές στη ροή του αίματος σχετίζονται με την ικανότητα διαστολής του ενδοθηλίου. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται με μία συσκευή που ονομάζεται EndoPAT. Τα αποτελέσματα επεξεργάζονται μέσω υπολογιστή και γι’ αυτό είναι αρκετά ακριβή.

Πολέμησέ την

Είτε εμφανίζεις ενδοθηλιακή δυσλειτουργία είτε -όπως πιστεύεις τουλάχιστον- τα αγγεία σου διαστέλλονται φυσιολογικά, πρόσθεσε στη λίστα με τα «πρέπει» σου απλά πράγματα, που καταπολεμούν την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία. Το σίγουρο είναι ότι το σώμα σου δεν θα διαμαρτυρηθεί καθόλου.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΕ ΓΡΗΓΟΡΑ ΤΟ ΛΙΠΟΣ. Οταν παραγγέλνεις φτερούγες, το ενδοθήλιό σου βλέπει έναν εχθρό. «Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα γίνονται αντιληπτά σαν μη φυσιολογικά, οπότε τα κύτταρα του ανοσοποιητικού σου προσπαθούν να τα ξεφορτωθούν» λέει ο Mansoor Amiji, πρόεδρος του Τμήματος Φαρμακολογίας στο Northeastern University της Βοστόνης και ερευνητής σε θέματα θεραπείας της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας. «Αντιθέτως, τα κύτταρα προκαλούν περισσότερη φλεγμονή και καταλήγουν να κάνουν ζημιά». Πριν ξαναβάλεις στο καρότσι του σούπερ μάρκετ συσκευασμένα τρόφιμα, διάβασε την ετικέτα κι εξάσκησε τα μαθηματικά σου. Πολλαπλασίασε τα γραμμάρια του κορεσμένου λίπους επί 9, για να υπολογίσεις τις θερμίδες που προσθέτει αυτό το λίπος. Στη συνέχεια διαίρεσε αυτές τις θερμίδες με τις συνολικές που σου προσφέρει το τρόφιμο. Αν το κορεσμένο λίπος συνεισφέρει περισσότερο από το 10% της συνολικής θερμιδικής αξίας, ξαναβάλε το πακέτο στο ράφι.

Το κορεσμένο λίπος δεν είναι ο μόνος σαμποτέρ σε αυτήν την υπόθεση. Ισως ήδη έχεις μειώσει σημαντικά τα τρανς λιπαρά στη διατροφή σου. Θα ανακαλύψεις ένα κίνητρο να τα κόψεις τελείως, αν μάθεις ότι αυτά τα συνθετικά λίπη παρεμβαίνουν στην ικανότητα του ενδοθηλίου σου να ρυθμίζει τα επίπεδα του αγγειοδιασταλτικού μονοξειδίου του αζώτου, σου λένε ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον.

Μην εμπιστεύεσαι πάντα τις εταιρείες παρασκευής τροφίμων. Πρόσφατη μελέτη του Χάρβαρντ έδειξε ότι σε τρόφιμα των σούπερ μάρκετ που είχαν υποστεί επεξεργασία για απαλλαγή από τα τρανς λιπαρά οξέα, στην ουσία είχαν απλώς μειωθεί κατά 84%. Αυτό σημαίνει ότι εξακολουθεί να ισχύει ο κλασικός κανόνας: απόφυγε οποιοδήποτε τρόφιμο περιέχει υδρογονωμένα ή μερικώς υδρογονωμένα λιπαρά οξέα, ακόμα κι αν η ετικέτα ισχυρίζεται «0 γραμμάρια τρανς λιπαρών οξέων».

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ. Οι άνθρωποι της παλαιολιθικής εποχής σίγουρα ένιωθαν έντονο άγχος κάτω από την απειλή των κοφτερών δοντιών άγριων ζώων, αλλά δεν εμφάνιζαν ενδοθηλιακή δυσλειτουργία. Είτε ήταν κυνηγοί είτε θηράματα εκδήλωναν ξεσπάσματα έντονης δραστηριότητας, που μοιάζουν με τις περιόδους έντονου τρεξίματος της διαλειμματικής άσκησης, σου λέει ο Thorin από το Montreal Heart Institute. Αυτό είναι σημαντικό, επειδή η διαλειμματική άσκηση βελτιώνει την αιματική ροή πολύ περισσότερο από τη σταθερής έντασης καρδιαγγειακή άσκηση, σύμφωνα με πρόσφατα ευρήματα του Journal of Strength and Conditioning Research. Δοκίμασε το πρόγραμμα της μελέτης: κάνε ζέσταμα περπατώντας για 10 λεπτά, τρέξε με έντονο ρυθμό 4 περιόδους σε διάδρομο, από 4 λεπτά σε κάθε περίοδο, με μεσοδιαστήματα των 3 λεπτών ενεργητικής αποκατάστασης (όπως περπάτημα). Τελείωσε με 5 λεπτά αποκατάστασης.

ΣΥΧΝΑΖΕ ΣΕ ΜΕΡΗ ΧΩΡΙΣ ΚΑΠΝΟ. Ο καπνός του τσιγάρου μπορεί να προκαλέσει ασφυξία στα αγγεία σου, ακόμα κι αν κανείς δεν καπνίζει εκείνη την ώρα κοντά σου. Οταν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας εξέτασαν τις συνέπειες της απλής παραμονής σε ένα χώρο όπου άλλοι είχαν καπνίσει 30 λεπτά νωρίτερα, διαπίστωσαν ότι τα υπολείμματα καπνού προκαλούσαν την έναρξη ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας. Η καλύτερη προστασία: απόφευγε μπαρ, εστιατόρια και σπίτια όπου επιτρέπεται το κάπνισμα.

ΜΗ ΡΩΤΑΣ ΤΟΝ ΔΡ. GOOGLE

1/1/1970

Υπάρχει ένα διαδικτυακό αξίωμα, που το έχουν μάθει όλοι εμπειρικά. Δώσε προσοχή: αν υποψιάζεσαι πως έχεις κάποιο πρόβλημα υγείας και ψάξεις στο Google για πληροφορίες, θα περάσεις τις υπόλοιπες ημέρες στριφογυρνώντας στο κρεβάτι σου βλέποντας εφιάλτες, μετρώντας αν έχεις πυρετό, ψηλαφώντας κάποιο σημείο στο σώμα σου, σκαλίζοντας τη μνήμη σου για κάποια λεπτομέρεια και στύβοντας το μυαλό σου για να βγάλεις άκρη.
Αυτό το φαινόμενο έχει επίσημη ονομασία: ονομάζεται κυβερνοϋποχονδρία, δηλαδή άγχος για διάφορα συμπτώματα, το οποίο κλιμακώνεται αφού ψάξεις στο Διαδίκτυο για να μάθεις σε τι οφείλονται. «Πολλές ιστοσελίδες συχνά παρέχουν πολύ επιφανειακές πληροφορίες» λέει η Kathryn Greene, καθηγήτρια επικοινωνίας υγείας στο πανεπιστήμιο Rutgers. «Αυτό μπορεί να μην αποτελεί πρόβλημα όταν ψάχνεις για γενικές πληροφορίες. Αλλά αν ψάχνεις σε τι μπορεί να οφείλεται το μυρμήγκιασμα στα χέρια, αυτές οι ιστοσελίδες μπορεί να σε οδηγήσουν σε πολύ ανησυχητικές παθήσεις».
Είναι ώρα να σταματήσεις να φοβίζεις τον εαυτό σου. Αν το Ιντερνετ είναι μία ζούγκλα από ιατρικές πληροφορίες, διάβασε αυτό το άρθρο και χρησιμοποίησέ το σαν πυξίδα.

ΠΡΟΚΛΗΣΗ 1

Αποκωδικοποίησε τις Πληροφορίες

Στο Google δεν λείπει μόνο το πτυχίο ιατρικής. «Μία μηχανή αναζήτησης δεν μπορεί να έχει τον διαγνωστικό συλλογισμό ενός γιατρού», λέει ο Eric Horvitz, ερευνητής στη Microsoft Research. Επίσης, δεν μπορεί να δώσει προτεραιότητα στα αποτελέσματα που θα σε ηρεμήσουν. Για την ακρίβεια, τα άρθρα που προκαλούν πανικό κατατάσσονται συχνά σε υψηλότερη θέση στις αναζητήσεις. «Υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για σπάνιες τρομακτικές παθήσεις σε αντίθεση με συνηθισμένες, γνωστές παθήσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να διαβάσεις ότι ο πονοκέφαλός σου οφείλεται σε όγκο στον εγκέφαλο, ενώ θα μπορούσε να είναι και αποτέλεσμα της στέρησης από την καφεΐνη» λέει ο Horvitz.

Το internet σου Λέει Ψέματα

Ποια πρέπει να είναι η αρχική σου σελίδα για ιατρικές πληροφορίες; Σίγουρα όχι το Google. «Οι μηχανές αναζήτησης με αξιόπιστο περιεχόμενο που το επιμελούνται ειδικοί παρέχουν πληροφορίες, που είναι πιο ισορροπημένες από εκείνες των γενικών μηχανών αναζήτησης» σου εξηγεί ο Horvitz. Μία σελίδα με αξιόπιστο περιεχόμενο είναι το medlineplus.com. Μπορείς να ελέγξεις την αξιοπιστία μιας ιστοσελίδας αναζήτησης ιατρικών πληροφοριών τσεκάροντας τα κορυφαία αποτελέσματα μίας αναζήτησής σου. Για παράδειγμα, αν πληκτρολογήσεις «πόνος στο στήθος» σε μια σοβαρή μηχανή αναζήτησης, η «καρδιακή προσβολή» θα είναι μεταξύ των κορυφαίων αποτελεσμάτων, αλλά το ίδιο θα είναι η «καούρα» και ο «πόνος στους μυς». «Αυτό πρέπει να το προσέξεις, γιατί οι πρώτες πληροφορίες που θα συναντήσεις μπορεί να επηρεάσουν έντονα την αυτοδιάγνωσή σου» λέει η Virginia Kwan, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας. «Είναι δύσκολο να ξεπεράσεις την πρώτη εντύπωση που θα σου δημιουργηθεί. Ο,τι διαβάσεις στο Διαδίκτυο μπορεί να ενισχύσει τη λανθασμένη εντύπωση που έχεις δημιουργήσει για το πρόβλημα υγείας σου».

Σπάσε το Κεφάλι σου

Αν προσπαθείς να μάθεις τι έχεις με βάση το σύμπτωμά σου, τότε λάβε υπόψη σου και παλαιότερα συμπτώματα. «Δώσε εξίσου μεγάλη προσοχή και σε προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας» σε συμβουλεύει η Greene. «Αν έχεις οικογενειακό ιστορικό σε κάποια ασθένεια, συμπερίλαβέ το στην αναζήτησή σου». Το Διαδίκτυο είναι σαν τον παθολόγο σου: όσο περισσότερες πληροφορίες του παρέχεις τόσο περισσότερες πιθανότητες έχεις να λάβεις ακριβή διάγνωση.

Μακριά από το Πληκτρολόγιο

Ρώτα τον εαυτό σου: θέλω απαντήσεις ή απλώς επιβεβαίωση; «Οι άνθρωποι συχνά ψάχνουν στο Διαδίκτυο για να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους» εξηγεί η Greene. Αυτό μπορεί να σε οδηγήσει σε τρομακτικές διαγνώσεις, που βασίζονται σε γενικά συμπτώματα. Για να μπορέσεις να δεις τα πράγματα στις σωστές διαστάσεις τους, πρέπει να συζητήσεις για τους φόβους σου με τη σύντροφό σου ή κάποιο φίλο σου. Σε μία νέα μελέτη από το Χονγκ Κονγκ, οι άνθρωποι μπορούσαν να εκτιμήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τον κίνδυνο που έχει κάποιος να πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια παρά για τον εαυτό τους. Καλύτερα πήγαινε στο γιατρό σου. «Πολλοί άνθρωποι αγχώνονται σε τρομακτικό βαθμό» υποστηρίζει ο Horvitz. «Είναι καλύτερο να επισκεφθείς ένα γιατρό εξαρχής παρά να συνεχίσεις να ψάχνεις στο Διαδίκτυο αγχωμένος».

ΠΩΣ ΘΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ ΤΗΝ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

1/1/1970

Εφόσον ο γιατρός σας διαγνώσει ότι έχετε υπέρταση, τότε θα σας πει να..

Μη βάζετε επιπλέον αλάτι στα φαγητά.

Περιορίστε την κατανάλωση έτοιμων τροφών, γιατί περιέχουν πολύ αλάτι.

Περιορίστε το κάπνισμα και αν μπορείτε κόψτε το.

Μην ξεπερνάτε το όριο στην κατανάλωση αλκοόλ (όχι πάνω από 2 ποτηράκια κρασί την ημέρα για τους άνδρες και 1-2 ποτηράκια για τις γυναίκες). Το αλκοόλ σε μικρή ποσότητα προκαλεί διαστολή στα αγγεία, ευνοώντας την πτώση της πίεσης, ενώ σε μεγάλες ποσότητες προκαλεί σπασμό των αγγείων.

Αν είστε παχύσαρκος, προσπαθήστε να ελαττώσετε το βάρος σας.

Ασχοληθείτε με κάποια ήπια μορφή άσκησης. Μην κάνετε όμως γυμναστική με μεγάλα βάρη, γιατί έτσι αυξάνεται απότομα η πίεση.

Προσπαθήστε να αποβάλετε το άγχος.

Αν έχετε αυξημένη χοληστερίνη, προσπαθήστε να τη μειώσετε αποφεύγοντας τις λιπαρές τροφές. (H χοληστερίνη σε συνδυασμό με την υπέρταση επιδεινώνουν την κατάσταση των αγγείων.)

Αν ο οργανισμός δεν ανταποκριθεί και η πίεση εξακολουθεί να είναι υψηλή, τότε ακολουθείται φαρμακευτική αγωγή, η οποία όμως δεν είναι προκαθορισμένη. Η επιλογή των φαρμάκων και η διάρκεια της αγωγής εξαρτώνται από την ηλικία, το σωματικό βάρος, άλλες παθήσεις του ασθενούς (σακχαρώδης διαβήτης, νόσοι των νεφρών, των πνευμόνων και των αγγείων), καθώς και από τις τυχόν αυξημένες τιμές της χοληστερίνης.

Γι’ αυτό το λόγο είναι μεγάλο λάθος η λήψη φαρμάκων χωρίς τη συνταγή του γιατρού, επειδή τα παίρνει κάποιος γνωστός. Η λήψη φαρμάκων για την υπέρταση δεν σημαίνει φυσικά ότι μπορείτε να τρώτε αλάτι χωρίς μέτρο ή να πίνετε αλκοόλ άφοβα. Όλοι οι περιορισμοί του πρώτου σταδίου εξακολουθούν να ισχύουν, προκειμένου να έχετε ένα θετικό αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση της υπέρτασης.

H υπέρταση που δεν αντιμετωπίζεται εγκαίρως μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στην καρδιά, τον εγκέφαλο και τα νεφρά (αρρυθμίες και καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικά επεισόδια, νεφρική ανεπάρκεια).

Υψηλή πίεση δεν σημαίνει απαραίτητα και υπέρταση

Η διάγνωση της υπέρτασης γίνεται όταν, ύστερα από διαδοχικές μετρήσεις, διαπιστώνονται η άνοδος και η παραμονή των τιμών της πίεσης πάνω από τα φυσιολογικά όρια. Γι’ αυτό, αν μία μεμονωμένη μέτρηση δείξει ότι η πίεση είναι ανεβασμένη, αυτό δεν σημαίνει ότι ο ασθενής πάσχει από υπέρταση. Χρειάζεται μια συστηματική παρακολούθηση της πίεσης για ένα μήνα περίπου, την ίδια ώρα, έτσι ώστε ο γιατρός να βγάλει διάγνωση για αρτηριακή υπέρταση. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει εξάρτηση από το πιεσόμετρο, γιατί η μέτρηση της πίεσης πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας οδηγεί στην αύξησή της.

Οι υπερτασικοί ασθενείς παραπονιούνται συνήθως για πονοκεφάλους, εξάψεις, ζάλη και δύσπνοια είναι δυνατόν όμως να μην εκδηλώσουν κάποιο σύμπτωμα. Τις περισσότερες φορές, μάλιστα, ο υπερτασικός ασθενής ανακαλύπτει το πρόβλημα τυχαία. Γι’ αυτό επιβάλλεται στον ετήσιο έλεγχο, αλλά και όποτε σας δίνεται η ευκαιρία, να μετράτε την πίεσή σας.

Λιγότερο αλάτι για γερή καρδιά και αγγεία

Οι ενήλικες πρέπει να μειώσουν την ημερήσια πρόσληψη άλατος στα 6 γραμμάρια την ημέρα (ποσότητα που αντιστοιχεί σε ένα κουταλάκι του καφέ), αν θέλουν να ελαττώσουν την αρτηριακή τους πίεση και τον κίνδυνο αναπτύξεως στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικού, προειδοποιούν βρετανοί επιστήμονες.

Όπως ανακοίνωσε το Ιατρικό Ερευνητικό Συμβούλιο (MRC), της Βρετανίας, τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία για τη σχέση του άλατος με την υγεία υποδηλώνουν ότι αν μειωθεί η κατανάλωση άλατος κατά 3,5 γραμμάρια ημερησίως (από τα 9,5 γραμμάρια που καταναλώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα, στα 6), θα υπάρξει μείωση κατά 13% στα εγκεφαλικά και κατά 10% στη στεφανιαία νόσο.

Το αλάτι αποτελείται κατά 40% από νάτριο και κατά 60% από χλώριο. Το νάτριο είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση της ισορροπίας των υγρών στον οργανισμό, καθώς και για τη μεταφορά ηλεκτρικών φορτίων. Ωστόσο, 1 γραμμάριο την ημέρα είναι αρκετό για να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες.

Το πολύ αλάτι αυξάνει την αρτηριακή πίεση – και η υπέρταση αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιαγγειακών ασθενειών. Η αύξηση της πιέσεως οφείλεται στο ότι το νάτριο προκαλεί κατακράτηση υγρών και οι περιττές ποσότητες νερού μέσα στα αγγεία, αυξάνουν την πίεση σε αυτά.

Όπως εξήγησαν οι ειδικοί, ποσοστό έως 75% του άλατος που καταναλώνει ο μέσος άνθρωπος κρύβεται σε τρόφιμα, όπως τα επεξεργασμένα κρέατα (λ.χ. αλλαντικά), το τυρί, τα δημητριακά, το ψωμί, τα έτοιμα γεύματα, τα πατατάκια, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί και γενικώς τα αλμυρά εδέσματα.

Γι’ αυτό τον λόγο, συνιστούν στους καταναλωτές να προσθέτουν στο φαγητό τους όσο το δυνατόν λιγότερο αλάτι και να διαβάζουν τις συσκευασίες των τροφίμων, ώστε να εντοπίζουν το αλάτι που περιέχουν και το οποίο αντιστοιχεί στην περιεκτικότητα σε νάτριο.

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΘΛΗΤΩΝ

1/1/1970

Συχνά ακούμε από τα μέσα ενημέρωσης για αθλητές οι οποίοι χάνουν τη ζωή τους στο γήπεδο, χωρίς να προηγηθεί κάποιος τραυματισμός ή ατύχημα, αλλά και χωρίς να υπάρξει κάποιο προειδοποιητικό σημείο ή σύμπτωμα που θα ανάγκαζε τον άτυχο αθλητή να ζητήσει ιατρική βοήθεια. Απλά λέμε ότι η καρδιά του σταμάτησε και αφηνόμαστε ανυπεράσπιστοι στο δέος της τραγωδίας που έπληξε έναν νέο και κατά τα φαινόμενα υγιή άνθρωπο. Συγχρόνως μας βασανίζουν πολλά ερωτήματα και κυρίως η αγωνία του αν τέτοια δυστυχήματα θα μπορούσαν να έχουν προβλεφθεί. Πράγματι, αν ο άτυχος αθλητής είχε υποβληθεί νωρίτερα σε καρδιολογικό έλεγχο και είχε διαπιστωθεί καρδιοπάθεια, το κακό θα είχε αποφευχθεί είτε με τη διακοπή της ενασχόλησης του με τον αθλητισμό, είτε με προσανατολισμό σε χαμηλότερης έντασης αθλήματα.

Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης, ο προληπτικός έλεγχος των αθλουμένων νέων δεν είναι καθιερωμένος θεσμός στη χώρα μας. Παράλληλα, το πρόβλημα του αιφνίδιου θανάτου νέων αθλητών είναι υπαρκτό και, ίσως, μεγαλύτερο από όσο φαίνεται, μια και οι περιπτώσεις που φθάνουν στη δημοσιότητα αφορούν κυρίως επαγγελματίες αθλητές και όχι τόσο τους νέους που ασχολούνται ερασιτεχνικά. Η λύση του προβλήματος είναι ο προληπτικός έλεγχος σε μαζική κλίμακα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ιταλίας, όπου τέτοιος έλεγχος εφαρμόζεται σε όλους τους αθλητές και αθλούμενους νέους της χώρας από τις αρχές της δεκαετίας του '70, ενώ παράλληλα καταγράφονται τα αίτια αιφνίδιου θανάτου αθλητών. Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας σε μεγάλο ιατρικό περιοδικό του εξωτερικού, και έγινε φανερό ότι λόγω του συστηματικού ελέγχου μειώθηκαν μεταξύ των νεαρών αθλουμένων οι αιφνίδιοι θάνατοι από υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, μία νόσο που αποτελεί το πρώτο σε συχνότητα αίτιο αιφνίδιου θανάτου σε αθλητές κάτω των 35 ετών. Δεν συνέβη όμως το ίδιο στους νέους που δεν αθλούνταν, μια και αυτοί δεν είχαν υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο.

Η μέθοδος και οι εξετάσεις που απαιτούνται για τον έλεγχο των αθλούμενων νέων αποτελούν αντικείμενο διχογνωμίας μεταξύ των καρδιολόγων, διεθνώς. Ο λόγος είναι ότι το κόστος του καρδιολογικού ελέγχου ενός υγιούς στην πλειονότητα του πληθυσμού φαίνεται εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με την ωφέλεια από την πρόληψη μερικών αιφνίδιων θανάτων. Έτσι, στην Ευρώπη το ηλεκτροκαρδιογράφημα κρίνεται απαραίτητο, ενώ στην Αμερική, όπου επικρατεί περισσότερο η λογική κόστους-ωφέλειας, θεωρείται ότι αρκεί η λήψη του ιστορικού (ατομικού και οικογενειακού) και η κλινική εξέταση του αθλητή.

Για να αξιολογηθούν τα μέσα με τα οποία πρέπει να γίνεται ο προληπτικός έλεγχος των αθλητών, ελέγξαμε 380 αθλούμενους νέους από την ακαδημία ποδοσφαίρου των Άνω Λιοσίων με λήψη ατομικού και οικογενειακού ιστορικού, κλινική εξέταση, ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχογράφημα. Από αυτόν τον "πιλότο" φάνηκε ότι το ηλεκτροκαρδιογράφημα και η κλινική εξέταση αρκούν για να ξεχωρίσουν αυτούς τους αθλητές που έχουν κάποιο καρδιολογικό πρόβλημα. Το υπερηχογράφημα δεν είναι απαραίτητο ως εξέταση ρουτίνας, αλλά βοηθά στην περαιτέρω διερεύνηση και τον καθορισμό της τελικής διάγνωσης. Το οικογενειακό ιστορικό εφιστά την προσοχή για πιο μεθοδικό έλεγχο του αθλητή.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό πόσο σημαντικό είναι να ελέγχονται καρδιολογικά οι νέοι που αθλούνται ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου ο πληθυσμός συνεχώς γηράσκει και το δημογραφικό πρόβλημα διογκώνεται, μην αφήνοντας περιθώρια για απώλεια νέων ανθρώπων. Από την άλλη μεριά, η συνεχής πρόοδος της ιατρικής εξασφαλίζει μακροβιότητα σε ανθρώπους που παλαιότερα στιγματίζονταν από τη διάγνωση μιας ασθένειας συνυφασμένης με την υψηλή πιθανότητα αιφνίδιου θανάτου.

Ο καρδιολογικός έλεγχος στα παιδιά είναι πολύ σημαντικός, γιατί παρ’ όλο που τα παιδιά αποτελούν μια πληθυσμιακή ομάδα όπου οι καρδιαγγειακές παθήσεις εμφανίζονται σε πολύ χαμηλή συχνότητα, εν τούτοις η τυχόν ύπαρξής τους έχει τεράστιο οικογενειακό και κοινωνικό αντίκτυπο.
Ο καρδιολογικός έλεγχος περιλαμβάνει:

Τη λήψη ιστορικού, όπου εξετάζεται το ατομικό ιστορικό του παιδιού, το οικογενειακό ιστορικό και των δύο γονέων (με έμφαση στην ύπαρξη καρδιοπάθειας σε μικρή ηλικία), η λήψη φαρμάκων καθώς και η ύπαρξη συμπτωμάτων. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίδεται σε συμπτώματα όμως προκάρδιο άλγος ή απώλεια αισθήσεων που εμφανίζονται κατά την διάρκεια σωματικής άσκησης.

Τη κλινική εξέταση για τυχόν ανεύρεση φυσημάτων ή άλλων σημείων που μπορεί να υποδηλώνουν μία καρδιοπάθεια.

Το ηλεκτροκαρδιογράφημα

Αν με τον βασικό αυτό έλεγχο βρεθούν κάποια ύποπτα σημεία, ενδεχόμενως να χρειαστεί περαιτέρω διερεύνηση (π.χ. υπερηχογράφημα καρδιάς, Holter ρυθμού, ακτινογραφία θώρακος). Ο έλεγχος αυτός καλό είναι να επαναλαμβάνεται κάθε 2-3 χρόνια καθώς υπάρχουν κάποιες καρδιακές παθήσεις σπανιότατες μεν υπαρκτές δε (με κύριο εκπρόσωπο την υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια) που μπορεί να δώσουν τα πρώτα σημεία ύπαρξή τους στην ηλικία των 15 ετών, ενώ μέχρι τότε να μην είχαν δώσει κανένα κλινικό, ηλεκτροκαδιογραφικό ή έστω και υπερηχογραφικό εύρημα. Η πρόοδος της γενετικής ελπίζεται ότι θα βοηθήσει πολύ στην διάγνωση και στην αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων σε βρεφική ηλικία.