Υπάρχουν τροφές που επιδρούν στην ψυχολογία μας

1/4/2015

Η διατροφή μπορεί να επηρεάσει θετικά τη διάθεσή μας, καθώς τα συστατικά κάποιων τροφών επηρεάζουν τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών (σεροτονίνη, ντοπαμίνη, νοραδρεναλίνη), των “χημικών αγγελιοφόρων” του εγκεφάλου. Οι νευροδιαβιβαστές μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση, την όρεξη, το άγχος και τον ύπνο. Η σεροτονίνη είναι η χημική ουσία που ηρεμεί το σώμα μας, η ντοπαμίνη προκαλεί ευφορία και συγχρόνως διεγείρει την προσοχή και τη μάθηση, η νοραδρεναλίνη ανεβάζει τη διάθεση και την ενέργεια. Η σεροτονίνη συντίθεται από το ένζυμο υδροξυλάση της τρυπτοφάνης. Μεγάλη περιεκτικότητα σε τρυπτοφάνη έχουν οι μαύρες σοκολάτες, οι μπανάνες, τα λιπαρά φρέσκα ψάρια και κυρίως τα εκχυλίσματα ελαίων από ψάρια. Πέρα από την τρυπτοφάνη για να συντεθεί η σεροτονίνη, ο οργανισμός χρειάζεται τις βιταμίνες Β6, Β12 και το φυλικό οξύ. Τροφές που τα παρέχουν είναι οι πατάτες, οι μπανάνες, τα λαχανικά, τα ψάρια, τα αβοκάντο.
Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα παίζουν βασικότατο ρόλο στην αύξηση της συγκέντρωσης σεροτονίνης. Ο σολομός, οι σαρδέλες, ο τόνος, ο λιναρόσπορος, το λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι είναι πλούσιες πηγές ω-3 λιπαρών οξέων.
Επίσης, τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν καλή πηγή τρυπτοφάνης συμβάλλοντας στην ηρεμία, τη μείωση του στρες και την καλή διάθεση. Ο καφές περιέχει την ψυχοδιεγερτική ουσία καφεΐνη, αυξάνοντας τα επίπεδα της ενέργειας του οργανισμού, διεγείροντας ταυτόχρονα τα κέντρα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ευχαρίστηση. Το άπαχο κρέας και κυρίως το κρέας γαλοπούλας περιέχει τρυπτοφάνη και φαινυλαλανίνη, που ο εγκέφαλος μετατρέπει σε ντοπαμίνη, βοηθώντας στη βελτίωση της διάθεσης. Οι πρωτεΐνες των οσπρίων, οι πιπεριές και η πιπερόριζα είναι ισχυρά αντικαταθλιπτικά και βελτιωτικά της διάθεσης επηρεάζοντας την παραγωγή σεροτονίνης, ενώ η σοκολάτα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των στρεσογόνων ορμονών, όπως της κορτιζόλης και της κατεχολαμίνης, ορμονών άμεσα σχετιζόμενων με το στρες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
The Mind guide to food and mood. www.mind.org.uk

Ελέγξτε το συναισθηματικό σας IQ - QUIZ

13/3/2015

)Πόσα είδη νου έχουμε;
α) 1 β) 2 γ) Περισσότερα
Απάντηση: β
Έχουμε δύο μυαλά, ένα που σκέφτεται και ένα που αισθάνεται και αυτοί οι δύο διαφορετικοί τρόποι γνώσης αλληλεπιδρούν στη δόμηση της διανοητικής μας ζωής. Ο ένας, ο λογικός νους, είναι ο τρόπος κατανόησης του οποίου έχουμε επίγνωση: ενσυνείδητος, στοχαστικός, ικανός να συλλογίζεται. Δίπλα σ’αυτόν υπάρχει κι ένα δεύτερο σύστημα γνώσης, παρορμητικό και μερικές φορές παράλογο: o συγκινησιακός νους. Υπάρχει μια σταθερή αναλογία όσον αφορά τον έλεγχο του συναισθήματος και της λογικής στο μυαλό. Όσο πιο έντονο είναι το συναίσθημα, τόσο πιο πολύ κυριαρχεί ο συγκινησιακός νους και τόσο πιο αδρανής καθίσταται ο λογικός. Αυτά τα δύο μυαλά, το συγκινησιακό και το λογικό, λειτουργούν ως επί το πλείστον σε συνεργασία, ταιριάζοντας τους τόσο διαφορετικούς τρόπους γνώσης που κατέχουν, για να καθοδηγούν τα βήματά μας στον κόσμο.

2)Ποιες εγκεφαλικές περιοχές καθορίζουν τη συναισθηματική νοημοσύνη;
α) Ιππόκαμπος β) Υπερμεσολόβια έλικα γ) Αμυγδαλή
Απάντηση: γ Η αμυγδαλή λειτουργεί ως «αποθήκη» συναισθηματικής – συγκινησιακής μνήμης και κατά συνέπεια είναι εξαιρετικά σημαντική. Η ζωή χωρίς αμυγδαλή είναι μια ζωή απογυμνωμένη από προσωπικά νοήματα. Με την αμυγδαλή συνδέονται πολλά περισσότερα εκτός από το συναίσθημα. Κάθε πάθος εξαρτάται από αυτήν. Χωρίς αμυγδαλή δεν έχουμε δάκρυα, ούτε θλίψη να κατευνάσουμε. Συνεπώς, οι λειτουργίες της αμυγδαλής και η αλληλεπίδρασή της με το νεοφλοιό βρίσκονται στην καρδιά της συναισθηματικής νοημοσύνης.

3)Η ενσυναίσθηση δεν αποτελεί βασικό στοιχείο της συναισθηματικής νοημοσύνης. α) Σωστό β) Λάθος
Απάντηση: β
Η ενσυναίσθηση, η ικανότητα να συντονιζόμαστε συναισθηματικά με τον συνομιλητή μας και να βλέπουμε με τη δική του ματιά, είναι βασικό στοιχείο της συναισθηματικής νοημοσύνης. Τα βασικότερα στοιχεία της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι η επίγνωση των συναισθημάτων των άλλων, η αναγνώριση της έκφρασης των συναισθημάτων ως μια ευκαιρία για οικειότητα και επικοινωνία, η ακρόαση με ενσυναίσθηση και επικύρωση των συναισθημάτων των συνομιλητών, η λεκτικοποίηση των συναισθημάτων μας και η παροχή βοήθειας, ώστε να εφευρίσκεται ένας κατάλληλος τρόπος για την επίλυση ενός προβλήματος ή της αντιμετώπισης μιας δυσάρεστης κατάστασης.

4)Αν είστε κορίτσι, τότε έχετε υψηλότερο επίπεδο συναισθηματικής νοημοσύνης.
α) Σωστό β) Λάθος
Απάντηση: α
Οι περισσότερες έρευνες (ηλικιακή ομάδα: 10-20) δείχνουν, ότι υπάρχουν συστηματικές διάφορες μεταξύ των δύο φύλων στην κατανόηση των συναισθημάτων με τα κορίτσια να είναι καλύτερα από τα αγόρια. Οι επιδόσεις των κοριτσιών ήταν σημαντικά υψηλότερες από αυτές των αγοριών και στις αυτοαναπαραστάσεις για τις κοινωνικές διαστάσεις των συναισθημάτων και στις αυτοαναπαραστάσεις για τη θετική αντιμετώπιση των συναισθημάτων. Αντίθετα, στον παράγοντα αυτοαναπαραστάσεις για τη συναισθηματική απάθεια, οι επιδόσεις των αγοριών ήταν σημαντικά υψηλότερες από αυτές των κοριτσιών. Παρόλα αυτά οι διαφορές των δύο φύλων τείνουν να εξαφανίζονται με την ηλικία.

4)Αρκεί το υψηλό IQ για την επαγγελματική και προσωπική ευτυχία;
α) Nαι β) Όχι
Απάντηση: β Οι έρευνες δείχνουν ότι μόνο το 4% της επιτυχίας οφείλεται στο IQ. Η προσωπική και επαγγελματική επιτυχία προϋποθέτουν και την αναπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη. Ο έλεγχος των συναισθημάτων μας, η αναγνώρισή τους, η ικανότητα στοχοθεσίας, η αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων και η ικανότητα διαχείρισής τους βοηθούν σε σημαντικό βαθμό την ολοκλήρωση των προσωπικών και επαγγελματικών στόχων.

5)Μεταβάλλεται η συναισθηματική νοημοσύνη με το πέρασμα των χρόνων;
α) Nαι β) Όχι
Απάντηση: α
Οι έρευνες που εξετάζουν τη συσχέτιση της ηλικίας με τη συναισθηματική νοημοσύνη καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μία μικρή αλλά σημαντική σχέση της συναισθηματικής νοημοσύνης με την ηλικία. Η τάση αυτή παρατηρήθηκε κυρίως στα άτομα ηλικίας 31-60 ετών. Η ελαφρώς υψηλότερη ΣΝ των ηλικιωμένων ατόμων δείχνει, ότι πρόκειται για μία διαδικασία αναπτυσσόμενη με την πάροδο του χρόνου και ότι τα άτομα μπορούν να τη βελτιώσουν δια μέσου εμπειριών ζωής, δηλαδή είναι ικανή προς μάθηση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Fariselli, L., Ghini, M., & Freedman, J. (2006). Age and Emotional Intelligence. White Paper Research on Emotional Intelligence. Retrieved on April 2012 from http://www.6seconds.org/sei/media/WP_EQ_and_Age.pdf
Goleman D. (1995). Η συναισθηματική νοημοσύνη. Ελληνικά Γράμματα

Παιδική κακοποίηση και παχυσαρκία

12/3/2015

Στην πρώιμη παιδική ηλικία, οι γονείς αποτελούν μείζονα περιβαλλοντική επιρροή. Οι διαντιδράσεις μεταξύ γονέων και παιδιών διαμορφώνουν τις αντιδράσεις των παιδιών στο στρες και αυτές οι αντιδράσεις έχουν τόσο συμπεριφορικά, όσο και νευροενδοκρινικά χαρακτηριστικά. Ο πρώιμος επηρεασμός της απάντησης στο στρες επηρεάζει τον τρόπο που ο εγκέφαλος ρυθμίζει την ενεργειακή ισορροπία. Επιπλέον, οι κοινωνικές και συναισθηματικές πτυχές της διαντίδρασης γονέα – παιδιού μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο για παιδική παχυσαρκία, ακόμη κι όταν αυτές οι διαντιδράσεις δε σχετίζονται ευθέως με τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα.
Πάνω από μια εικοσαετία, ερευνητές ανέφεραν περιπτώσεις παιδικής παχυσαρκίας ψυχοκοινωνικής προέλευσης, στις οποίες οικογενειακά χαρακτηριστικά, όπως αποδιοργάνωση, επεισοδιακός αποχωρισμός μητέρας – παιδιού και αναποτελεσματική θέσπιση ορίων σχετίζονταν με παχυσαρκία στην πρώιμη παιδική ηλικία. Επίσης, επιδημιολογικές έρευνες έχουν διαπιστώσει συσχέτιση μεταξύ παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή και παιδικής κακοποίησης συμπεριλαμβανομένων παραμέλησης, λεκτικής και σωματικής κακοποίησης. Επιπλέον, η σωματική κακοποίηση έχει συσχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα για καρδιαγγειακή νόσο, αρθρίτιδα και ψυχικές ασθένειες επηρεάζοντας έναν ευρύ τομέα της σωματικής και διανοητικής υγείας.
Σε μια εθνική έρευνα 2400 πολιτών στην Αμερική, σε παιδιά ηλικίας 3 ετών, η πιθανότητα για παχυσαρκία ήταν 50% υψηλότερη για όσα είχαν βιώσει παραμέληση τα προηγούμενα χρόνια συγκριτικά με εκείνα που δεν είχαν βιώσει κανένα επεισόδιο παραμέλησης επιβεβαιώνοντας, ότι κάποιες πτυχές της πρώιμης διαντίδρασης γονέα – παιδιού, που δε σχετίζονται ευθέως με τη δίαιτα και τη σωματική δραστηριότητα, μπορεί να επηρεάσουν τον κίνδυνο για παιδική παχυσαρκία. Ωστόσο, σ’ αυτήν την έρευνα δε βρέθηκε συσχέτιση ματαξύ παχυσαρκίας και των άλλων δύο τύπων παιδικής κακοποίησης – σωματικής κακοποίησης και ψυχολογικής βίας. Επιπλέον, εξαιρώντας την περιοχή της σεξουαλικής κακοποίησης, υπάρχουν λίγες έρευνες που να μελετούν τη συσχέτιση παιδικής κακοποίησης και παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή. Σε μια προοπτική έρευνα 756 Δανών μαθητών, ηλικίας 9-10 ετών, βρέθηκε, ότι οι πιθανότητες για παχυσαρκία στη νεαρή ενήλικη ζωή, 10 χρόνια μετά, αυξήθηκαν 7-10 φορές ανάμεσα σε όσους είχαν παραμεληθεί ως παιδιά. Ως παραμέληση εννοούταν η πλημμελής γονεϊκή υποστήριξη και η ελλιπής τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής. Επίσης, σε μια αμερικανική μελέτη 13.177 ενηλίκων, ¼ των οποίων ήταν παχύσαρκοι, σε ηλικία κατά μέσο όρο 56 ετών, διαπιστώθηκε 30%-40% αύξηση στις πιθανότητες για παχυσαρκία ανάμεσα σε όσους ανέφεραν συχνή, είτε λεκτική, είτε σωματική κακοποίηση πριν από την ηλικία των 18 ετών. Η παραμέληση δεν αξιολογήθηκε στην εν λόγω έρευνα.
Ο μηχανισμός με τον οποίο η παιδική κακοποίηση μπορεί να οδηγήσει αργότερα στην παχυσαρκία είναι αβέβαιος. Ένας πιθανός μηχανισμός είναι ότι το παιδί ανταποκρίνεται στο στρες των κακοποιητικών εμπειριών με την αύξηση της κατανάλωσης φαγητού ή τη μείωση της σωματικής δραστηριότητας. Η παιδική κακοποίηση είναι καλά θεμελιωμένος παράγοντας κινδύνου για κατάθλιψη και ανησυχία αργότερα στη ζωή, και αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι συμπτώματα κατάθλιψης και ανησυχίας στην παιδική ηλικία σχετίζονται με την ύστερη εμφάνιση παχυσαρκίας, κυρίως στις γυναίκες. Η κατάθλιψή ή το άγχος που οφείλεται σε κακοποίηση μπορεί επίσης να σχετίζονται με νευροενδοκρινικές απαντήσεις που τροποποιούν το μεταβολισμό, τα επίπεδα δραστηριότητας και την πείνα.
Από την στιγμή που έρευνες επιβεβαιώνουν, ότι η παιδική κακοποίηση μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση παχυσαρκίας, πρέπει να αναπτυχθούν νέες στρατηγικές πρόληψης που να συμπεριλαμβάνουν και προσπάθειες που δεν είναι μόνο εστιασμένες στη δίαιτα και την άσκηση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Caldji C, Diorio J, Meaney MJ. Variations in maternal care in infancy regulate the development of stress reactivity. Biological Psychiatry 2000;48:1164–1174.

Christoffel KK, Forsyth BW. Mirror image of environmental deprivation: Severe childhood obesity of psychosocial origin. Child Abuse & Neglect 1989;13:249–256.

Chrousos GP. The role of stress and the hypothalamic-pituitary-adrenal axis in the pathogenesis of the metabolic syndrome: Neuro-endocrine and target tissue-related causes. International Journal of Obesity and Related Metabolic Disorders 2000;24(Suppl 2):S50–55.

Lissau I, Sorensen TI. Parental neglect during childhood and increased risk of obesity in young adulthood. Lancet 1994;343:324–327.

Ο καφές μειώνει τον κίνδυνο για αυτοκτονία;

12/3/2015

Η καφεΐνη είναι η πιο συχνή παγκοσμίως ψυχοδραστική ουσία η οποία καταναλώνεται κατά 80% υπό τη μορφή καφέ. Ωστόσο, η επίδρασή της στην κατάθλιψη δεν έχει πλήρως κατανοηθεί και είναι υπό διερεύνηση.
Σε μια μεγάλη προοπτική έρευνα ηλικιωμένων γυναικών χωρίς κλινική κατάθλιψη ή σοβαρή καταθλιπτική συμπτωματολογία, ο κίνδυνος κατάθλιψης μειώθηκε με δοσοεξαρτώμενο τρόπο με την αύξηση της κατανάλωσης καφεϊνούχου καφέ. Η κατανάλωση ντεκαφεϊνέ καφέ δε συσχετίστηκε με τη μείωση του κινδύνου για κατάθλιψη και αυτοκτονία. Επίσης, σε δύο αμερικανικές έρευνες, μικρότερος κίνδυνος αυτοκτονίας καταγράφηκε με την αυξημένη κατανάλωση καφέ. Ωστόσο, σε μια φινλανδική έρευνα, αναφέρεται ότι ο κίνδυνος αυτοκτονίας μειώνεται προοδευτικά όταν η κατανάλωση καφέ αγγίζει τα 6-7 φλιτζάνια ημερησίως αλλά αυξάνεται με την κατανάλωση 8-9 φλιτζανιών ή περισσοτέρων ημερησίως. Είναι πιθανόν άτομα με καταθλιπτικόμορφη συμπεριφορά να καταναλώνουν υψηλές δόσεις καφέ σαν τρόπο αυτοΐασης που ωστόσο είναι αναποτελεσματική στη συναισθηματική τους ανύψωση. Μακροχρόνια κατανάλωση καφέ έχει πολλές βιολογικές επιδράσεις που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την εξέταση της αξιοπιστίας για τη δυνατότητα μείωσης του κινδύνου για κατάθλιψη. Σε χαμηλές και μεσαίες δόσεις, η καφεΐνη έχει τεκμηριωμένες ψυχοδιεγερτικές επιδράσεις, όπως βελτίωση της ψυχοκινητικής απόδοσης, αυξημένη εγρήγορση, αυξημένη διέγερση (π.χ λιγότερη υπνηλία και αυξημένη ενεργοποίηση) και αυξημένη αίσθηση ευεξίας και ενέργειας. Οι γνωστές επιδράσεις της καφεΐνης είναι δοσοεξαρτώμενες και διφασικές (μικρές δόσεις γίνονται αντιληπτές ως ευχάριστες και διεγερτικές, αλλά η αντίστροφη επίδραση παρατηρείται με υψηλότερες δόσεις). Τα περισσότερα άτομα φαίνεται να προσαρμόζουν την κατανάλωση καφεΐνης εντός της περιοχής μεταξύ της ενίσχυσης που λαμβάνουν και της απωθητικής επίδρασης. Η καφεΐνη επηρεάζει την εγκεφαλική λειτουργία και παίζει ρόλο στη ρύθμιση του ντοπαμινεργικού νευροδιαβιβαστή.
Πρόσφατη αμερικανική έρευνα επιβεβαιώνει τα προγενέστερα ευρήματα συμπεραίνοντας ότι η καφεΐνη μπορεί να δρα ως ήπιο αντικαταθλιπτικό προωθώντας την παραγωγή διάφορων νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο συμπεριλαμβανομένων της σεροτονίνης, της ντοπαμίνης και της νοραδρεναλίνης. Πιο αναλυτικά, συγκρινόμενοι με όσους κατανάλωναν ένα φλιτζάνι καφέ εβδομαδιαίως, αυτοί που κατανάλωναν 2-3 φλιτζάνια ημερησίως είχαν κατά 45% μειωμένο κίνδυνο αυτοκτονίας. Ωστόσο, οι επιστήμονες δε συστήνουν σε καταθλιπτικούς ενήλικες την αύξηση της κατανάλωσης καφέ καθώς οποιαδήποτε αύξηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε παρενέργειες.
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα των ερευνών υποστηρίζουν την πιθανή προστατευτική επίδραση της καφεΐνης, κυρίως από την κατανάλωση καφέ στον κίνδυνο για κατάθλιψη και αυτοκτονία. Αυτά τα συμπεράσματα είναι σύμφωνα με προγενέστερες παρατηρήσεις ότι ο αυτοκτονικός κίνδυνος είναι χαμηλότερος μεταξύ ατόμων με υψηλότερη κατανάλωση καφέ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Lucas, M., O’Reilly, E.J., Pan, A. Mirzaei, F., Willet, W., Okereke, O.I, Ascherio, A. (2013): Coffee, Caffeine and Risk of Completed Suicide: Results from Three prospective Cohorts of American Adults. The World Journal of Biological Psychiatry.

Klatsky AL, Armstrong MA, Friedman GD. Coffee, tea, and mortality. Ann Epidemiol. 1993;3(4):375-381.

Kawachi I, Willett WC, Colditz GA, Stampfer MJ, Speizer FE. A prospective study of coffee drinking and suicide in women. Arch Intern Med. 1996;156(5):521-525.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΙΤΕ ΤΗ ΖΗΛΙΑ

12/3/2015

Πολλοί εξελικτικοί ψυχολόγοι έχουν παραθέσει τις θεωρίες τους για την αναστάτωση των ανδρών στη σεξουαλική απιστία της συντρόφου τους και των γυναικών στη συναισθηματική απιστία του συντρόφου τους διότι τα δύο φύλα αντιμετώπισαν διαφορετικές απειλές στην προγονική τους ιστορία. Επειδή η γονιμοποίηση συμβαίνει εσωτερικά στη γυναίκα, ένας προγονικός άνδρας δεν θα μπορούσε να ξέρει με βεβαιότητα ότι ένα παιδί ήταν δικό του. Έχει υποτεθεί ότι οι άνδρες έχουν έναν ειδικό εσωτερικό μηχανισμό που απαντάει στην απειλή της σεξουαλικής απιστίας, με έντονη ζήλια και έτσι προλαμβάνεται ο κίνδυνος να φροντίζει ένα παιδί που δεν είναι δικό του. Μια προγονική γυναίκα δεν αντιμετώπισε ποτέ την απειλή να δαπανάει ενέργεια στο μεγάλωμα ενός παιδιού που δεν είναι δικό της και επομένως δεν βρέθηκε κάτω από την πίεση να διαμορφώσει απαντητικό μηχανισμό ζήλιας στη σεξουαλική απιστία. Αντ’ αυτού, η γυναίκα αντιμετώπισε μια διαφορετική απειλή – ο σύντροφός της μπορεί να δαπανά τους πόρους του στα παιδιά μιας άλλης γυναίκας. Επομένως, σύμφωνα μ’ αυτήν τη θεωρία, οι γυναίκες ανέπτυξαν έναν εσωτερικό ψυχολογικό μηχανισμό που απαντά ειδικά στη συναισθηματική απιστία του συντρόφου τους (η παραδοχή ότι ένας άνδρας που είναι ερωτευμένος με μια γυναίκα είναι πιθανό να δαπανά πόρους γι αυτήν).
Επίσης, η διαφορά των δύο φύλων όσον αφορά τα σημάδια που πυροδοτούν ζήλια αναπαράγεται σε άνδρες και γυναίκες αρκετά μεγαλύτερης ηλικίας, δείχνοντας ότι η διαφορά των δύο φύλων παραμένει κατά τη διάρκεια της ζωής, ωστόσο το μέγεθος της διαφοράς είναι μικρότερο στις μεγαλύτερες ηλικίες απ’ ό,τι στις νεότερες. Οι μεγαλύτεροι άνδρες δε διαφέρουν απ’ τους νεότερους στη βίωση της απιστίας ως οδυνηρής. Ωστόσο, σαφής ηλικιακά εξαρτημένη διαφορά υπάρχει στις γυναίκες. Οι μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να θεωρήσουν ως πολύ οδυνηρό γεγονός τη συναισθηματική απιστία του συντρόφου τους σε σύγκριση με τις νεότερες.
Η ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το facebook, έχει αυξήσει την εκδήλωση των συναισθημάτων ζήλιας μεταξύ των συντρόφων. Το facebook, από τη φύση του παρέχει εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες των φίλων και συντρόφων, συμπεριλαμβανομένων αλλαγών στο προφίλ, πρόσθεσης νέων επαφών-φίλων και ανταλλαγής μηνυμάτων στην ιστοσελίδα. Μερικοί από τους φίλους μπορεί να είναι επιφανειακοί και φίλοι με τους οποίους δεν έχουν συναντηθεί συχνά έξω από το facebook. Επίσης, τα κοινωνικά δίκτυα δίνουν την ευκαιρία επανένωσης με παλιούς χαμένους φίλους και επιτρέπουν επίσης στους ανθρώπους να δημοσιοποιήσουν προσωπικές πληροφορίες σ’ έναν κύκλο φίλων. Υπάρχει η κοινή πεποίθηση ότι το facebook προκαλεί ζήλια, καχυποψία και αρνητικές επιπτώσεις στις συντροφικές και σεξουαλικές σχέσεις.
Για ορισμένα ζευγάρια, η ήπια ζήλια μπορεί να διατηρήσει μια σπίθα στη σχέση και να βοηθήσει να μη θεωρεί ο ένας τον άλλο δεδομένο. Αν όμως ενταθεί, οι συμπεριφορές μπορεί να αποδειχθούν καταστρεπτικές και υβριστικές.
Τυπικές συμπεριφορές ζήλιας είναι: ο έλεγχος του κινητού του συντρόφου, του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και των ιστοσελίδων κοινωνικών δικτύων, ο ψόγος του συντρόφου για υποτιθέμενη σύναψη σχέσεων, η ανάκριση του συντρόφου, η παρακολούθησή του, το τηλεφώνημα στο σύντροφο για έλεγχο, η δυσκολία της αποδοχής να βγει ο σύντροφος μόνος έξω, η προσπάθεια απομόνωσης του συντρόφου από φίλους που ασκούν κακή επιρροή, η κριτική για το ντύσιμο, την εμφάνιση του συντρόφου κ.α. Οι συμπεριφορές ζήλιας υπηρετούν τον σκοπό της αποτροπής εγκατάλειψής σας από τον σύντροφο αλλά ειρωνικά, τέτοιες συμπεριφορές είναι πολύ πιο πιθανό να κάνουν το σύντροφό σας να θέλει να εγκαταλείψει τη σχέση. Αυτό που μπορεί να συμβεί είναι να αρχίσει ο σύντροφός σας να αποκρύπτει γεγονότα ώστε να διατηρήσει κάποια ιδιωτικότητα και να αποφύγει εχθρικές συμπεριφορές από τη μεριά σας. Αν ο σύντροφός σας υπήρξε άπιστος προς εσάς στο παρελθόν, είναι λογικό ο θυμός να μην μπορεί να εξαλειφθεί μέσα σε μια νύχτα. Χρειάζεται χρόνος για να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη αν έχει υπάρξει προδοσία. Η ύπαρξη κάποιας παράλληλης σχέσης στο παρελθόν δε σημαίνει ότι καθιστά αδύνατη την επιβίωση τη σχέσης σας. Ορισμένα ζευγάρια χρειάζονται επαγγελματική φροντίδα για να επουλώσουν πληγές ή να λήξουν μία σχέση. Αν έχετε προδοθεί από μία σχέση στο παρελθόν, δεν πρέπει να υποθέτετε ότι και ο τωρινός σας σύντροφος θα απιστήσει.
- Σταματήστε τις ελεγκτικές συμπεριφορές καθώς μπορεί να εντείνουν τα συναισθήματα ζήλιας και καχυποψίας και ανακτήσετε τον αυτοέλεγχο.
- Μη δομείτε την καθημερινότητά σας γύρω από την παρατήρηση του συντρόφου σας και επικεντρωθείτε στον εαυτό σας.
- Μιλήστε σε ένα φίλο, συνάδελφο ή μέλος της οικογένειας για δυσάρεστες σκέψεις ώστε να βοηθηθείτε να τις ελέγξετε.
- Αποφασίστε να εμπιστευθείτε το σύντροφό σας με ανοιχτόκαρδο πνεύμα. Αν δεν μπορείτε να τον εμπιστευθείτε ποιος ο λόγος να παραμένετε μαζί του;
- Αρχίστε να κάνετε πράγματα που σας κάνουν να νιώθετε καλά (γυμναστική, ένα χόμπι, μια καινούρια δραστηριότητα). Αρχίστε να εκτιμάτε τα καλά στοιχεία της σχέσης σας.
- Βάλτε τον εαυτό σας στη θέση του συντρόφου σας, πώς είναι να είσαι ανάξιος εμπιστοσύνης ή δέκτης συμπεριφορών ζήλιας. Σκεφτείτε τι είδους σχέση θέλετε. Μια σχέση όπου νιώθετε ότι ο σύντροφός σας έχει λίγη ελευθερία και ιδιωτικότητα ή μια σχέση στην οποία εμπιστεύεστε ότι ο σύντροφός σας είναι εκεί επειδή το θέλει;
- Αποδεχτείτε ότι οι σχέσεις οδηγούνται στο τέλος τους. Αν το επίκεντρο της ζωής σας έχει γίνει ο σύντροφός σας, το ενδεχόμενο ενός χωρισμού σας φαίνεται καταστροφικό και νιώθετε ότι αν συμβεί κάτι τέτοιο θα καταρρεύσετε. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση στη ζωή ότι ο σύντροφός μας δε θα μας αφήσει αλλά αποτελεί πραγματικότητα στη ζωή ότι ο καθένας πρέπει να μάθει να ζει μέσα από απώλειες. Αν μια σχέση φτάσει στο τέλος της αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορείτε να επιζήσετε.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.Buss, D.M. (1995). Evolutionary psychology: A new paradigm for psychological science. Psychological Inquiry, 6, 1–30.

2.Voracek, M. (2001). Marital Status as a Candidate Moderator Variable of Male-Female Differences in Sexual Jealousy: The Need for Representative Population Samples. Psychological Reports 88:553–566.

3.Lee S-Y, Boyer L. A place of their own: an exploratory study of college students’ uses of Facebook. Paper presented at the 57th International Communication Association Annual Meeting, San Francisco, CA, 2007.

QUIZ - Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη εργασιακού στρες και η αντιμετώπιση του

12/3/2015

ΘΕΜΑ: Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη εργασιακού στρες και η αντιμετώπισή του
1) Τι είναι το εργασιακό στρες;
α) Το στρες που βιώνουν οι άνθρωποι από το επάγγελμα που έχουν επιλέξει
β) Το στρες που βιώνει ο νεοεισερχόμενος στο χώρο εργασίας
γ) Η αντίδραση στις πιέσεις που ασκούνται στον εργαζόμενο στο χώρο εργασίας του

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: γ

Πολλοί άνθρωποι παρακινούνται από τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που προκύπτουν από τις απαιτήσεις της εργασίας τους. Η ικανοποίηση των απαιτήσεων αυτών οδηγεί στην ικανοποίηση. Ωστόσο, όταν η πίεση στο χώρο εργασίας φτάνει σε υπερβολικά επίπεδα και διαρκεί για πολύ χρόνο, οι άνθρωποι διαπιστώνουν την ύπαρξη μιας απειλής για την ευημερία ή τα συμφέροντά τους και στη συνέχεια, βιώνουν συναισθήματα όπως φόβο, θυμό ή άγχος. Το εργασιακό άγχος μπορεί να οριστεί ως η βλαβερή σωματική και συναισθηματική αντίδραση, που παρατηρείται, όταν οι εργασιακές απαιτήσεις δεν ταιριάζουν με τις ικανότητες, τους πόρους ή τις ανάγκες του εργαζομένου. Το εργασιακό άγχος μπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες ή ακόμα και τραυματισμούς. Είναι μια αρνητική και δυσάρεστη κατάσταση, η οποία παρατηρείται, όταν ένα άτομο αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις ή τις πιέσεις που του έχουν επιβληθεί.

2) Ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες που ενέχονται στην εκδήλωση εργασιακού στρες; α) Ο αυστηρός εργοδότης
β)Παράγοντες προσωπικότητας, ιδιοσυγκρασίας, περιστασιακοί παράγοντες και κοινωνικοί παράγοντες
γ) Η έλλειψη εξειδίκευσης

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: β

Παραδοσιακά, οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ευπάθεια ενός ατόμου στο εργασιακό στρες θεωρούνται οι εξής: η προσωπικότητα και ο τρόπος ζωής του, οι στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες, η ηλικία, το φύλο, οι προηγούμενες εμπειρίες, η αντίληψη που έχει για τον έλεγχο, οι εργασιακές συνθήκες και ο βαθμός κοινωνικής υποστήριξης που διαθέτει από την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους του. Ένα άτομο με εσωτερικό κέντρο ελέγχου θεωρεί τον εαυτό του ικανό να επηρεάσει τα γεγονότα που του συμβαίνουν μέσω των ενεργειών και των αποφάσεών του. Κάποιος με εξωτερικό κέντρο ελέγχου θεωρεί ότι έχει μικρή επιρροή στα γεγονότα και τις καταστάσεις, ενώ, όσα συμβαίνουν στη ζωή οφείλονται σε μεγάλο ποσοστό στη τύχη, τη σύμπτωση, τη μοίρα ή τους άλλους ανθρώπους. H σχέση του κέντρου ελέγχου με το στρες είναι, ότι ενεργεί ως μεσολαβητής ανάμεσα στο στρες και την ένταση. Τα άτομα με εξωτερικό κέντρο ελέγχου εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα εργασιακού στρες και ψυχοσωματικών προβλημάτων σε σχέση με τα άτομα με εσωτερικό κέντρο ελέγχου. Το εργασιακό άγχος μπορεί επιπρόσθετα να προκληθεί από την κακή οργάνωση της εργασίας. Τα ευρήματα των ερευνών απέδειξαν ότι περισσότερο αγχωτική είναι η εργασία που περιέχει υπερβολικές απαιτήσεις και επιβάλλει πιέσεις, οι οποίες δεν αντιστοιχούν στις γνώσεις και τις ικανότητες των εργαζομένων και για τις οποίες δεν υπάρχει δυνατότητα επιλογής ή ελέγχου ούτε στήριξης από άλλους.

3) Ποιοι είναι οι κύριοι επαγγελματικοί παράγοντες πρόκλησης εργασιακού στρες;
α) Το περιεχόμενο της εργασίας και το περιβάλλον εργασίας
β) Η έλλειψη συναδελφικής αλληλεγγύης
γ) Η αυστηρή τήρηση του ωραρίου προσέλευσης και αποχώρησης από την εταιρεία

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α

Οι επαγγελματικοί παράγοντες στρες μπορούν να χωριστούν σε δύο ομάδες: τους κινδύνους που αφορούν το περιεχόμενο της εργασίας (μονότονα, υποτονικά, ασήμαντα καθήκοντα, έλλειψη ποικιλίας, δυσάρεστα καθήκοντα, πολλή ή λίγη εργασία, εργασία υπό χρονικές πιέσεις, αυστηρά και μη ευέλικτα προγράμματα εργασίας, πολλές και μοναχικές ώρες, μη προγραμματιζόμενο ωράριο, κακοσχεδιασμένο πρόγραμμα βαρδιών, μη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, έλλειψη ελέγχου) και αυτούς που έχουν σχέση με το περιβάλλον της εργασίας α) εξέλιξη σταδιοδρομίας: θέση, μισθός β) ανασφάλεια: έλλειψη προοπτικών εξέλιξης, πολλές ή λίγες προαγωγές, εργασία «μικρής κοινωνικής αξίας», σύστημα πληρωμής ανά τεμάχιο, ασαφή ή άδικα συστήματα αξιολόγησης της απόδοσης, ύπαρξη πολλών ή λίγων ικανοτήτων για μια θέση γ)ρόλος στην εταιρεία: ασαφής ρόλος, αντικρουόμενοι ρόλοι στην ίδια εργασία, ευθύνη ανθρώπων, συνεχής επαφή με άλλους ανθρώπους και με τα προβλήματά τους δ)διαπροσωπικές σχέσεις: ακατάλληλη, απερίσκεπτη ή μη υποστηρικτική εποπτεία και προϊστασία, κακές σχέσεις με τους συναδέλφους, καταπίεση, παρενόχληση και βία, απομονωμένη ή μοναχική δουλειά, ασαφείς διαδικασίες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ή των παραπόνων ε)χαρακτήρας της εταιρείας: κακή επικοινωνία, κακή ηγεσία, ασάφεια όσον αφορά τους στόχους και τη δομή της επιχείρησης στ) αλληλεπίδραση σπιτιού-δουλειάς: αντικρουόμενες απαιτήσεις σπιτιού-δουλειάς, έλλειψη υποστήριξης στο χώρο εργασίας για τα οικιακά προβλήματα, έλλειψη υποστήριξης στο σπίτι για τα εργασιακά προβλήματα.

4) Οι σωματικές ασθένειες δεν αποτελούν ένδειξη εργασιακού στρες.
α) Σωστό
β) Λάθος

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: β

Συνοπτικά κάποια συμπτώματα εργασιακού στρες είναι τα εξής: Σωματικές ενδείξεις: Πονοκέφαλος, πίεση, δυσπεψία, δύσπνοια, εξανθήματα ή δερματικοί ερεθισμοί, συχνά κρυώματα, υποτροπή παλιών ασθενειών, κούραση, αδυναμία χαλάρωσης, ταχυκαρδία, ναυτία, ευαισθησία σε αλλεργίες, υπερβολική εφίδρωση, σφιχτές γροθιές, λιποθυμίες, μικροασθένειες, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, ταχύτατη λήψη ή απώλεια βάρους. Πνευματικές ενδείξεις: Αδυναμία συγκέντρωσης, ανησυχία, λάθη, μπερδεμένη σκέψη, διαρκείς αρνητικές σκέψεις, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, κακά όνειρα ή εφιάλτες, μικρότερη διαίσθηση, μικρότερη ευαισθησία, λανθασμένη κρίση, βραχυπρόθεσμη και όχι μακροπρόθεσμη σκέψη, βιαστικές αποφάσεις. Ενδείξεις συμπεριφοράς: Έλλειψη κοινωνικότητας, διαρκής ανησυχία, ψέματα, απρόσεκτη οδήγηση, μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και τσιγάρου, κλάμα, συνεχείς συγκρούσεις κατά τις συναντήσεις, εριστικότητα, άρνηση συμβουλών και προτάσεων, χρήση λύσεων που είναι γνωστό ότι είναι ακατάλληλες, επικρίσεις άλλων, βανδαλισμοί, φωνές, αργοπορία και γρήγορη αναχώρηση, μεγάλα διαλείμματα, παθητικότητα και έλλειψη δέσμευσης. Συναισθηματικές ενδείξεις: Εκνευρισμός, ένταση, κυκλοθυμία, αποξένωση, αίσθηση ανικανοποίητου, φόβος και κρίσεις πανικού.

5) Για την αντιμετώπιση του εργασιακού στρες απαιτείται:
α) Να απευθυνθεί ο εργαζόμενος στον εργοδότη του
β) Να αγοράσει βιβλία αυτοβοήθειας
γ) Να οργανωθεί σωστότερα η εργασία

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: γ

Η σωστά οργανωμένη εργασία είναι η βάση για τη καλή απόδοση του εργαζόμενου και τη μείωση των παραγόντων του άγχους. Σε αυτή περιλαμβάνονται τα παρακάτω: Ξεκάθαρη οργανωτική δομή και πρακτικές: Οι εργαζόμενοι πρέπει να λαμβάνουν σαφείς πληροφορίες για τη δομή, τον σκοπό και τις πρακτικές της οργάνωσης της επιχείρησης. Κατάλληλη επιλογή, εκπαίδευση και εξέλιξη: Τα προσόντα, οι γνώσεις και οι ικανότητες κάθε εργαζόμενου πρέπει να ταιριάζουν όσο το δυνατό περισσότερο με τις ανάγκες της εργασίας που επιτελεί. Οι υποψήφιοι για μια θέση εργασίας πρέπει να αξιολογούνται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της. Όπου είναι απαραίτητο, πρέπει να παρέχεται η κατάλληλη εκπαίδευση. Η αποτελεσματική εποπτεία και καθοδήγηση είναι σημαντική και μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των εργαζομένων από το άγχος. Περιγραφή των εργασιών: Η περιγραφή των εργασιών εξαρτάται από την κατανόηση της πολιτικής, των στόχων και της στρατηγικής της επιχείρησης, από τον στόχο και την οργάνωση της εργασίας και από τον τρόπο μέτρησης της απόδοσης. Οι περιγραφές των εργασιών πρέπει να είναι σαφείς: Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι εργαζόμενοι και τα στελέχη τις λεπτομέρειες μιας εργασίας και να φροντίζουν οι απαιτήσεις να είναι κατάλληλες. Όσο καλύτερα καταλαβαίνουν οι εργαζόμενοι την εργασία τους, τόσο καλύτερα μπορούν να προσπαθήσουν να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους. Επικοινωνία: Τα στελέχη πρέπει να μιλούν με τους εργαζόμενους, να τους ακούν και να διασφαλίζουν ότι έδωσαν προσοχή. Η ενημέρωση σχετικά με τις απαιτήσεις πρέπει να είναι λεπτομερής, σχετική με την περιγραφή της εργασίας και ολοκληρωμένη. Οι δεσμεύσεις της διοίκησης προς τους εργαζόμενους πρέπει να είναι σαφείς και να τηρούνται. Κοινωνικό περιβάλλον: Ένα λογικό επίπεδο κοινωνικότητας και ομαδικής εργασίας συμβάλλει στην παραγωγικότητα, γιατί αυξάνει την αφοσίωση στη δουλειά και στην ομάδα εργασίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Cooper, C.L., P. Dewe and M. O’ Driscoll (2001), Oranizational Stress: A Review and Critique of Theory, Research and Application

Rotter, J.B. (1966), “Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement” Psychological Monographs, 30 (1), 1-26

Πως θα μειώσετε το άγχος των εορτών

12/3/2015

Η εορταστική περίοδος συχνά φέρνει στρες και κατάθλιψη. Στις γιορτές προκύπτουν πολλές απαιτήσεις – συγκεντρώσεις, ψώνια, μαγείρεμα, διασκέδαση κτλ. Το να ισορροπήσει κανείς το πρόγραμμα που έχει να κάνει κατά τη διάρκεια των γιορτών, δεν είναι πολλές φορές ένα εύκολο έργο. Διαβάστε ορισμένες συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να ελαχιστοποιήσετε το στρες που συνοδεύει τις γιορτές. Στο τέλος, θα έχετε χαρεί τις διακοπές περισσότερο απ’ ό,τι πιστεύατε ότι θα μπορείτε.

1. Αναγνωρίστε τα συναισθήματά σας: Αν έχετε απολέσει κάποιο κοντινό σας πρόσωπο ή αν δεν μπορείτε να βρίσκεστε με αγαπημένα πρόσωπα, συνειδητοποιήστε, ότι είναι φυσιολογικό να νιώθετε λύπη και κατήφεια. Είναι λογικό να χρειάζεστε χρόνο για να θρηνήσετε και να εκφράσετε τα συναισθήματά σας. Δεν μπορείτε να πιέσετε τον εαυτό σας να αισθανθείτε ευτυχισμένοι απλά και μόνο επειδή είναι εορταστική περίοδος.
2. Εξαπλωθείτε: Αν νιώθετε μόνοι ή απομονωμένοι, ψάξτε στην κοινότητα για διάφορα θρησκευτικά ή κοινωνικά γεγονότα. Μπορούν να σας προσφέρουν υποστήριξη και συντροφιά. Με το να δραστηριοποιηθείτε εθελοντικά στη βοήθεια άλλων ανθρώπων είναι ένας καλός τρόπος για να ανυψώσετε τα συναισθήματά σας, το πνεύμα σας και να διευρύνετε τις φιλίες σας.
3. Να είστε ρεαλιστές: Οι γιορτές δεν είναι δυνατό να είναι πάντα τέλειες. Καθώς οι οικογένειες αλλάζουν και μεγαλώνουν, οι παραδόσεις και τα τελετουργικά εξίσου μπορεί να αλλάξουν. Κρατείστε λίγα από αυτά και δημιουργείστε καινούρια. Για π.χ αν το ενήλικο παιδί σας δεν μπορεί να έρθει στο σπίτι σας, βρείτε καινούριους τρόπους να γιορτάσετε μαζί, όπως να μοιραστείτε φωτογραφίες, e-mail ή video.
4. Παραμερίστε τις διαφορές: Προσπαθήστε να αποδεχτείτε μέλη της οικογένειας και φίλους, όπως είναι, ακόμα και αν δεν ανταποκρίνονται σε όλες τις απαιτήσεις σας. Αφήστε στην άκρη τα παράπονα μέχρι να βρεθεί πιο κατάλληλη στιγμή για να τα συζητήσετε. Δείξτε κατανόηση, αν οι γύρω σας ενοχλούνται, θυμώνουν ή στρεσάρονται, αν κάτι πάει στραβά. Υπάρχει πιθανότητα και οι ίδιοι να νιώθουν τις επιδράσεις του στρες των εορτών και κατάθλιψη, επίσης.
5. Κάντε προϋπολογισμό: Πριν κάνετε τις αγορές των δώρων και των φαγητών, αποφασίστε πόσα χρήματα μπορείτε να ξοδέψετε. Στη συνέχεια μην ξεφύγετε από τον προϋπολογισμό σας. Μην προσπαθήσετε να αγοράσετε την ευτυχία με μια χιονοστιβάδα δώρων. Δοκιμάστε και κάποιες εναλλακτικές – κάντε μια προσφορά φιλανθρωπίας ή δώστε χειροποίητα σπιτικά δώρα.
6. Σχεδιάστε: Καθορίστε ειδικές μέρες για ψώνια, μαγείρεμα, επισκέψεις σε φίλους και άλλες δραστηριότητες. Σχεδιάστε τα μενού των εορτών και στη συνέχεια κάντε τις λίστες για τα ψώνια. Έτσι, θα προλάβετε την αναστάτωση της τελευταίας στιγμής για την αγορά υλικών και προϊόντων που έχετε ξεχάσει. Βεβαιωθείτε, επίσης, ότι θα εξασφαλίσετε βοήθεια για την προετοιμασία των πάρτυ και το καθάρισμα που θα χρειαστεί. Δε χρειάζεται να νιώθετε, ότι όλα πρέπει να περάσουν από τα χέρια σας την περίοδο των εορτών. Αναθέστε κάποια ψώνια στο σύντροφό σας. Αναθέστε στα παιδιά να τυλίξουν τα δώρα. Αφήστε όλη την οικογένεια να αναλάβει τη διακόσμηση του σπιτιού. Αν οι προσκεκλημένοι σας προθυμοποιηθούν να φέρουν φαγητά και ποτά μην το αρνηθείτε. Αγοράστε κάποια έτοιμα γλυκά και μη θεωρείτε, ότι όλα όσα θα προσφέρετε πρέπει να είναι σπιτικά. Επίσης, μπορείτε να διαλέξετε να είστε ο φιλοξενούμενος και όχι ο οικοδεσπότης του πάρτυ. Μπορείτε να πηγαίνετε σε πάρτυ για να απολαύσετε το χρόνο με φίλους και την οικογένεια, αντί να μαγειρεύετε και να καθαρίζετε. Το να αποφύγετε τις ευθύνες του οικοδεσπότη μπορεί να μειώσει το στρες των εορτών.
7. Μάθετε να λέτε όχι: Το να λέτε ναι, όπου θα έπρεπε να λέτε όχι, μπορεί να σας αφήσει με ένα συναίσθημα αγανάκτησης και καταπίεσης. Οι φίλοι και οι συνάδελφοι θα καταλάβουν, αν δεν μπορέσετε να παραβρεθείτε σε κάθε συνάντηση ή δραστηριότητα. Αν δεν είναι δυνατό να πείτε όχι, αν το αφεντικό σας, σας ζητήσει να εργαστείτε υπερωρίες, προσπαθήστε να μετακινήσετε κάτι άλλο λιγότερο σημαντικό από το πρόγραμμά σας, ώστε να επανορθώσετε το χαμένο χρόνο.
8. Μην εγκαταλείπετε τις υγιεινές συνήθειες: Διακοπές και γιορτές δεν σημαίνουν ελευθερία σε όλα. Οι διατροφικές υπερβολές μόνο στρες και ενοχές σας προσθέτουν. Μπορείτε να φάτε ένα υγιεινό ελαφρύ γεύμα πριν το γιορτινό πάρτυ, ώστε να μην το παρακάνετε με τα γλυκά και τα ποτά. Συνεχίστε να κοιμάστε καλά και μην παραμελείτε τη φυσική δραστηριότητα.
9. Ξεκουραστείτε: Βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας. Το να περάσετε λίγα λεπτά μόνος, χωρίς εξωτερικές αποσπάσεις, μπορεί να είναι αναζωογονητικό τόσο, ώστε να χειριστείτε αποτελεσματικά ό,τι χρειαστεί να κάνετε. Κάντε μια νυχτερινή βόλτα, ακούστε χαλαρωτική μουσική, βρείτε κάτι που μειώνει το στρες. Καθαρίστε το νου, ρυθμίστε το ρυθμό αναπνοής σας και αποκαταστήστε την εσωτερική ηρεμία σας.
10. Αναζητείστε επαγγελματική βοήθεια αν χρειαστεί: Παρά τις καλύτερες προσπάθειές σας, μπορεί να νιώθετε επίμονα λυπημένοι ή ανήσυχοι, να παραπονιέστε για σωματικά ενοχλήματα, δυσκολίες στον ύπνο, ευερεθιστότητα, αίσθημα αβοήθητου και ανικανότητα ολοκλήρωσης εργασιών ρουτίνας. Σε τέτοια περίπτωση μιλήστε στο γιατρό σας ή σε επαγγελματία ψυχικής υγείας. Οι γιορτές δεν πρέπει να σας γεμίσουν με στρες και ανησυχία. Συνειδητοποιήστε, ότι το “λιγότερο είναι περισσότερο” και βρείτε τρόπους να συμπεριλάβετε όλη την οικογένεια σε ό,τι πρέπει να ολοκληρωθεί. Με σωστό σχεδιασμό και θετική σκέψη μπορείτε να βιώστε ισορροπία και ευτυχία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Shonda Lackey (2013): Tis the season to manage holiday stress. http://albertellis.org/tis-the-season-to-manage-holiday-stress/
2. Kelly Herdrich (2013): How to maintain your sanity during holidays. http://www.kitv.com/holidays/How-to-maintain-your-sanity-during-holidays/

Tο χειμώνα δεν κρυώνει μόνο ο καιρός αλλά και οι σχέσεις

12/3/2015

Ο καιρός κατέχει κεντρική θέση στην ανθρώπινη εμπειρία και εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό προσδιοριστικό παράγοντα της καθημερινής διάθεσης και της συμπεριφοράς στη σύγχρονη ζωή.
Το κρύο των χειμερινών μηνών συχνά αλλά όχι πάντα οδηγεί στην ψύχρανση των σχέσεων. Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες μπορούν να προκαλέσουν ένταση στις σχέσεις. Τα άτομα νιώθουν λιγότερο ευτυχισμένα και πιο κουρασμένα, μπορεί να επιστρέψουν στο σπίτι δύστροπα στο τέλος της εργασίας τους, κουρασμένα από τη βροχή και τις χαμηλές θερμοκρασίες, στρεσαρισμένα από την οδήγηση σε βρεγμένο ή παγωμένο οδόστρωμα και ληθαργικά από τις μικρότερης διάρκειας ημέρες και την έλλειψη ηλιοφάνειας. Επίσης, τα νεύρα επηρεάζονται μετά από παρατεταμένο κλείσιμο στο σπίτι. Όταν οι άνθρωποι μένουν στα σπίτια τους για να ζεσταθούν μπορεί να αρχίσουν να αισθάνονται αρκετά ευέξαπτοι και κουρασμένοι με το να μην έχουν τίποτα ενδιαφέρον να ασχοληθούν. Και όταν αυτό συμβαίνει μπορεί να υπάρχει έντονη διέγερση της στρεσογόνου αντίδρασης με αποτέλεσμα να αρχίσει να επιτίθεται ο ένας στον άλλο.
Επιπλέον, αρκετές δραστηριότητες είναι λιγότερο ευχάριστες όταν ο καιρός είναι κρύος. Ακόμα και απλές δραστηριότητες, όπως μια βόλτα στη γειτονιά μπορεί να μην αποτελεί ευχαρίστηση. Η ημέρα διαρκεί λιγότερες ώρες οπότε το άτομο μπορεί να μην χαίρεται εξωτερικές δραστηριότητες. Η λιγότερη ηλιοφάνεια και ο λιγότερος «καθαρός αέρας» μπορεί να αφήσει τα άτομα με λιγότερη θετική ενέργεια.
Επίσης, κατά τη διάρκεια των πιο θερμών μηνών πολλά άτομα επωφελούνται από την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους, είτε με έντονη άσκηση όπως το jogging είτε με χαμηλότερης έντασης άσκηση όπως είναι οι περίπατοι. Τέτοιες δραστηριότητες περιορίζονται το χειμώνα. Δυστυχώς από τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα, οι άνθρωποι χάνουν τόσο σωματικά οφέλη (καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία) όσο και ψυχολογικά οφέλη (μείωση της ανησυχίας και της απογοήτευσης). Έρευνες έχουν δείξει ότι ο ευχάριστος καιρός (υψηλότερη θερμοκρασία και βαρομετρική πίεση) σχετίστηκε με υψηλότερη διάθεση, καλύτερη μνήμη και διευρυμένη γνωστική λειτουργία καθώς ο χρόνος εκτός σπιτιού αύξανε. Εκατοντάδες άρθρα τα τελευταία 20 χρόνια εξέτασαν τις εποχικές επιδράσεις στην ψυχολογική λειτουργία και συγκεκριμένα στην Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή. Η ΕΣΔ είναι εποχιακά υποτροπιάζουσα κατάθλιψη με τυπική έναρξη κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα και αποδρομή την άνοιξη. Χαρακτηρίζεται από τυπικά καταθλιπτικά συμπτώματα και άτυπα συμπτώματα, όπως μεγαλύτερη διάρκεια ύπνου, γνωστική έκπτωση στη μνήμη, στην ικανότητα μάθησης και την οπτικοχωρική ικανότητα. Η ΕΣΔ μπορεί να θεωρηθεί σαν το ένα άκρο κατά μήκος ενός συνεχούς των κανονικών συμπεριφορικών αλλαγών κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Τα περισσότερα ευρήματα αναφορικά με τις εποχικές επιδράσεις δείχνουν ότι η έκθεση στο φως άμεσα επηρεάζει τη διάθεση και τις γνωστικές λειτουργίες. Η παραγωγή σεροτονίνης αυξάνεται με την έκθεση στο φως της ημέρας και μειώνεται με την μη έκθεση αντίστοιχα. Η έκθεση στο φως φαίνεται άμεσα να επηρεάζει τη διάθεση και τα επίπεδα σεροτονίνης τόσο σε καταθλιπτικούς ασθενείς όσο και σε υγιείς μη καταθλιπτικούς.
Υπάρχουν τρόποι να βελτιώσετε τη διάθεσή σας κατά τους χειμερινούς μήνες με το να οργανώνετε ευχάριστες δραστηριότητες εντός του σπιτιού, όπως να παίζετε επιτραπέζια παιχνίδια, να συγκεντρώνεστε στο τζάκι και να λέτε ιστορίες, να καλείτε φίλους στο σπίτι και να δημιουργείτε ευχάριστη ατμόσφαιρα. Επίσης μπορείτε να κρατηθείτε ενεργοποιημένοι με τη συμμετοχή σε χειμερινές φυσικές δραστηριότητες, όπως μπορεί να είναι το παιχνίδι στο χιόνι, η κατασκευή ενός χιονάνθρωπου, το ski και το snowboard. Eπίσης, μπορείτε να κανονίσετε εκδρομές στη φύση τα Σαββατοκύριακα ώστε να ξεχνιέστε από τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας. Ανεξάρτητα απ’ ό,τι διαλέξετε να κάνετε, να έχετε πάντα κατά νου ότι η ψυχική και σωματική εγγύτητα μπορεί να αναθερμάνει συναισθήματα και να κρατήσει «ζεστή» τη σχέση σας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Persinger, M.A. (1980). The weather matrix and human behavior. New York: Praeger Press.

Lambert, G.W., Reid, C., Kaye, D.M., Jennings, G.L., & Esler, M.D. (2002). Effects of sunlight and season on serotonin turnover in the brain. Lancet, 360, 1840–1842.

Rosenthal, N.E., Sack, D.A., Gillin, J.C., Lewy, A.J., Goodwin, J.C., Davenport,P.S., Newsome, D.A., &Wehr, T.A. (1984). Seasonal affective disorder: A description of the syndrome and preliminary findings with light therapy. Archives of General Psychiatry, 41, 72–80.

ΤΟ QUIZ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ

12/3/2015

1) Η διάθεση ανθρώπων που πάσχουν από συναισθηματικές διαταραχές επηρεάζεται από:
α) Τη φαρμακοθεραπεία
β) Τη φυσική δραστηριότητα
γ) Και τα δύο

Απάντηση: γ
Παρόλο που η φαρμακοθεραπεία παραμένει η κύρια μορφή θεραπείας για τη μανιοκατάθλιψη, οι παρενέργειες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο. Υπάρχει η ανάγκη για συμπληρωματικές θεραπείες για τη μείωση των συμπτωμάτων των διαταραχών διάθεσης και την αντιμετώπιση της φαρμακολογικής επιβάρυνσης που σχετίζεται με την αντιμετώπιση της ασθένειας. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα της άσκησης ως συμπληρωματικής θεραπείας για τη διπολοική διαταραχή. Μανιοκαταθλιπτικοί ασθενείς που συμμετείχαν σε ομάδα για περπάτημα για 5 φορές εβδομαδιαίως για 40 λεπτά ανά συνάντηση, ανέφεραν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους σε σύγκριση με όσους δεν συμμετείχαν. Επιπρόσθετα, η βάδιση σε κυλιόμενο διάδρομο για 20 λεπτά βελτίωσε σημαντικά τη διάθεση ασθενών με διπολική διαταραχή.

2) Η βελτίωση της διάθεσης εξαρτάται από τη λήψη:
α) Υδατανθράκων
β) Ω-3 λιπαρών οξέων
γ) Βιταμίνης D
δ) Όλα τα παραπάνω

Απάντηση: δ

Η σύνδεση ανάμεσα στους υδατάνθρακες και τη διάθεση αφορά ένα αμινοξύ, την τρυπτοφάνη. Όσο περισσότερο η τρυπτοφάνη εισχωρεί στον εγκέφαλο, συντίθεται περισσότερη σεροτονίνη στον εγκέφαλο και η διάθεση τείνει να βελτιώνεται. Ενώ η τρυπτοφάνη βρίσκεται σε όλες σχεδόν τις πλούσιες σε πρωτεϊνη τροφές, άλλα αμινοξέα εισχωρούν καλύτερα από το αίμα στον εγκέφαλο. Έτσι μπορείτε να ενισχύσετε τα επίπεδα της τρυπτοφάνης καταναλώνοντας περισσότερους υδατάνθρακες. Ωστόσο είναι σημαντικό να κάνετε έξυπνη επιλογή υδατανθράκων όπως, ολικής αλέσεως δημητριακά, φρούτα, λαχανικά και όσπρια που προσφέρουν σημαντικά θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες. Μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, βρέθηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, ότι αυξάνει την κόπωση και μειώνει την επιθυμία για άσκηση σε υπέρβαρους ενήλικες μετά από δύο εβδομάδες. Επιπλέον, πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα που περιέχονται στα λιπαρά ψάρια, τα καρύδια και το λιναρόσπορο έχουν προστατευτική δράση ενάντια στην κατάθλιψη. Τα ω-3 λιπαρά φαίνεται να επηρεάζουν τους νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλο. Υπάρχουν πολλαπλά οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση ψαριού και συνιστάται η κατανάλωσή του με συχνότητα 2-3 φορές εβδομαδιαίως. Τέλος, η βιταμίνη D αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, παρατήρησαν ότι άτομα που υπέφεραν από κατάθλιψη έτειναν να βελτιώνονται με τη λήψη βιταμίνης D.

3) Η ακρόαση μουσικής πάντοτε βελτιώνει τη διάθεση:
α) Σωστό
β) Λάθος

Απάντηση: β

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μισούρι βρήκαν ότι οι άνθρωποι μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεσή τους απλά με την ακρόαση αισιόδοξης μουσικής. Οι άνθρωποι μπορούν επιτυχώς να βελτιώσουν τη διάθεσή τους και να ενισχύσουν τα συνολικά επίπεδα ευτυχίας που βιώνουν, σε μόλις 2 εβδομάδες. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα βελτίωσαν τη διάθεσή τους μόνο όταν άκουγαν αισιόδοξη μουσική σε αντίθεση με την ακρόαση πιο θλιβερών τόνων, όπως της μουσικής του Στραβίνσκυ. Η μουσική από μόνη της δεν ανεβάζει τη διάθεση. Οι άνθρωποι που βιώνουν χωρισμούς ή έχουν προβλήματα σχέσεων προτιμούν μουσική και εμπειρίες που αντανακλούν τα αρνητικά τους συναισθήματα. H προτίμηση θλιβερής μουσικής είναι στατιστικώς σημαντικά ψηλότερη σε ανθρώπους που βιώνουν κάποια διαπροσωπική απώλεια σε αντίθεση με μια ενδοπροσωπική απώλεια, όπως είναι η απώλεια ενός παιχνιδιού ή αντικειμένου. Αναμφισβήτητα, τα τακτικά διαλείμματα για την ακρόαση χαλαρωτικής μουσικής είναι ένας τρόπος για να ηρεμήσει κάποιος το σώμα του, τον εγκέφαλό του και να βελτιώσει τον καρδιαναπνευστικό του ρυθμό.

4) Ο καιρός επηρεάζει:
α) Τη διάθεση
β) Τις γνωστικές λειτουργίες
γ) Και τα δύο.

Απάντηση: γ

Η περιορισμένη έκθεση στον ήλιο επιδρά αρνητικά στη ψυχολογική διάθεση και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση Εποχιακής Συναισθηματικής Διαταραχής, δηλαδή εποχιακά επαναλαμβανόμενων επεισοδίων κατάθλιψης. Επιπλέον, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν διαπίστωσαν βελτίωση στη μνημονική απόδοση των μαθητών κατά τη διάρκεια ημερών με μεγαλύτερα επίπεδα ηλιοφάνειας. Ο ευχάριστος καιρός στο σύνολο των ερευνών συσχετίζεται με βελτιωμένη διάθεση και βελτιωμένες γνωστικές λειτουργίες (ταχύτητα, μνήμη, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων).

5) Η διακοπή του καπνίσματος:
α) Βελτιώνει τη διάθεση
β) Επιδεινώνει τη διάθεση
γ) Τίποτα από τα δύο

Απάντηση: α

Πολλοί καπνιστές ψάχνουν για ένα τσιγάρο για να κατευνάσουν την ανησυχία τους κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων. Ερευνητές βρήκαν ότι η διακοπή του καπνίσματος κάνει τους ανθρώπους ευτυχέστερους και οι θετικές επιδράσεις διαρκούν για όσο χρόνο διατηρούν τη συνήθεια. Αν τα άτομα διακόψουν το κάπνισμα, υποχωρούν τα καταθλιπτικά συμπτώματα και αν υποτροπιάσουν, η διάθεσή τους επανέρχεται στο σημείο που βρισκόταν. Ένα αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό θα έμοιαζε κάπως έτσι. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως εκείνοι που διέκοψαν και διατήρησαν την αποχή ήταν οι ευτυχέστεροι και η ανεβασμένη διάθεση παρέμεινε σε όλη τη διάρκεια. Όσοι διέκοψαν περιστασιακά ήταν χαρούμενοι όσο δεν κάπνιζαν αλλά η διάθεσή τους επιδεινωνόταν σημαντικά όταν ενέδιδαν στον πειρασμό. Η υπόθεση ήταν ότι οι άνθρωποι μπορεί να καπνίζουν διότι το κάπνισμα έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και η διακοπή να οδηγεί στην εκδήλωση ενός καταθλιπτικού επεισοδίου. Το εκπληκτικό είναι ότι την στιγμή της μέτρησης της διάθεσης των καπνιστών, ακόμη και αν η επιτυχής διακοπή του καπνίσματος ήταν πρόσκαιρη, γινόταν αναφορά λιγότερων καταθλιπτικών συμπτωμάτων από την πλειοψηφία. Οι ερευνητές κατέληξαν ότι η χρήση καπνού για τη διαχείριση του στρες και τη βελτίωση της διάθεσης στην πραγματικότητα έχει αντίθετα αποτελέσματα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ng F, Dodd S, Berk M. (2007).The effects of physical activity in the acute treatment of bipolar disorder: a pilot study. J Affect Disord.101(1-3):259-62.
2. Hays AE. (2008). Effect of an acute bout of aerobic exercise on dehydroepiandrosteronesulphate (DHEAS) in clinically diagnosed bipolar subjects. Diss Abstr Int: Sec B: Sci Eng.;68:5779.
3. Elaine Magee. How food affects your moods. WebMD Weight Loss Clinic - Expert Column.

O γάμος κάνει καλό στην υγεία; QUIZ

12/3/2015

1) O γάμος ασκεί επίδραση στις εξής συμπεριφορές υγείας:
α) κατανάλωση αλκοόλ
β) χρήση ουσιών
γ) κατανάλωση τσιγάρων
δ) άσκηση-διατροφή
ε) όλα τα παραπάνω

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: ε Ο γάμος μπορεί να επηρεάσει την υγεία μέσω της επίδρασής του σε συμπεριφορές υγείας όπως, την κατανάλωση αλκοόλ, τη χρήση ουσιών, την κατανάλωση τσιγάρων, την άσκηση και τη διατροφή. Ο γάμος σχετίζεται με υγιεινότερες συμπεριφορές υγείας σε κάποιες περιπτώσεις και με λιγότερο υγιεινές σε κάποιες άλλες. Οι έρευνες επισημαίνουν ότι ο γάμος μειώνει τη συνολική κατανάλωση αλκοόλ τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες. Επίσης, ο γάμος σχετίζεται με μειωμένη χρήση μαριχουάνας για τους νέους άνδρες αλλά λιγότερο για τις γυναίκες. Για τις επιπτώσεις του γάμου στη χρήση ουσιών σε μεγαλύτερους ενήλικες δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία. Σε αντίθεση με τις έρευνες για το αλκοόλ και τη χρήση ουσιών, έρευνες για την επίδραση του γάμου στο βάρος και τη φυσική δραστηριότητα έδειξαν ότι ο γάμος μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις στις συμπεριφορές υγείας και μπορεί να ενθαρρύνει μια πιο καθιστική ζωή. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι ο γάμος οδηγεί στην αύξηση του σωματικού βάρους, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι ο γάμος μπορεί να οδηγεί σε μείωση της φυσικής δραστηριότητας κυρίως στους άνδρες.

2) Το χαμηλό επίπεδο συζυγικής ικανοποίησης στο γάμο:
α) σχετίζεται με την εκδήλωση ψυχοπαθολογίας
β) δε σχετίζεται με την εκδήλωση ψυχοπαθολογίας

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α

Το επίπεδο της συζυγικής ικανοποίησης σχετίζεται αιτιακά με την ψυχοπαθολογία καθώς οι άνθρωποι αναπτύσσουν συμπτώματα ψυχοπαθολογίας ως μέθοδο για να διαχειριστούν προβλήματα στη σχέση τους. Τα συζυγικά προβλήματα προβλέπουν την έναρξη ψυχικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων της ανησυχίας, της διαταραχής της διάθεσης και της χρήσης ουσιών. Αρκετές έρευνες έχουν εστιάσει στην κατάθλιψη δείχνοντας σύνδεσή της με τις συζυγικές συγκρούσεις. Το στρες στο γάμο αλληλεπιδρά με την ευαλωτότητα-ευαισθησία αυξάνοντας τον κίνδυνο για κατάθλιψη. Οι συνδέσεις μεταξύ της κατάθλιψης και της σωματικής ασθένειας σχετίζονται με τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και τις φτωχές συμπεριφορές υγείας όπως είναι η ελλιπής άσκηση, οι διαταραχές ύπνου, η μη ισορροπημένη διατροφή και η αύξηση της χρήσης ουσιών.

3) Οι παντρεμένοι έχουν:
α) αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο
β) μειωμένο καρδιαγγειακό κίνδυνο
γ) καρδιαγγειακό κίνδυνο ανάλογο με το επίπεδο της συζυγικής ικανοποίησης.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: γ

Έρευνες δείχνουν πως μεσήλικες που ζούσαν με σύντροφο είχαν μειωμένο κίνδυνο να πεθάνουν από ισχαιμικό καρδιακό επεισόδιο σε σύγκριση με όσους έμεναν μόνοι, αν και η απόλυτη διαφορά είναι μικρή. Η διαφορά αυτή μπορεί να εξηγείται από τα επίπεδα συμμόρφωσης στη θεραπεία, την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και το διαθέσιμο υποστηρικτικό δίκτυο. Οι σύγχρονες έρευνες προσφέρουν περιορισμένα στοιχεία για την επίδραση του γάμου στη σωματική υγεία. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν μια θετική επίδραση του γάμου στον τρόπο με τον οποίο οι άνδρες αξιολογούν τη συνολική σωματική τους υγεία. Τέτοια επίδραση δε φαίνεται στις γυναίκες. Οι έρευνες δείχνουν μια θετική επίδραση στη σωματική υγεία των γυναικών όπως μετρήθηκε από τη συχνότητα εμφάνισης ασθενειών. Αντίθετα, η συζυγική σύγκρουση αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση. Τα ζευγάρια που είναι πιο εχθρικά κατά τη διάρκεια καβγάδων έχουν ισχυρότερες καρδιαγγειακές αντιδράσεις με αυξημένο κίνδυνο για εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου. Επίσης, η χαμηλή συζυγική ικανοποίηση σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη. Οι αρνητικές διαντιδράσεις μεταξύ των συζύγων διεγείρουν τη συμπαθητική λειτουργία του οργανισμού που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων των κατεχολαμινών κατά τη διάρκεια και μετά τη σύγκρουση του ζευγαριού. Οι γυναίκες που ανέφεραν υψηλό συζυγικό στρες είχαν 2,9 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να χρειαστούν καρδιακή χειρουργική επέμβαση, να υποφέρουν από καρδιακή προσβολή ή να πεθάνουν από καρδιαγγειακή νόσο σε σύγκριση με τις γυναίκες που δε βίωναν συζυγικό στρες και είχαν πιο υγιή γάμο.

4) Ένας ταραχώδης γάμος επηρεάζει την εργασιακή απόδοση.
α) Σωστό
β) Λάθος

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α

Το συζυγικό στρες μπορεί να αποτελεί ένα χρόνιο στρεσογόνο παράγοντα. Μια ανασκόπηση έδειξε ότι οι στρεσογόνοι γάμοι αποτελούν ισχυρό παράγοντα στρες για τα ζευγάρια. Στην πραγματικότητα δυστυχισμένοι παντρεμένοι άνθρωποι έχουν χειρότερη ποιότητα ζωής και υγείας σε σύγκριση με τους ανύπανδρους. Το συζυγικό στρες μπορεί να επηρεάσει το επίπεδο λειτουργίας των ανθρώπων και στο εργασιακό περιβάλλον. Βρέθηκε ότι όσοι έχουν συζυγικές ανησυχίες ανέφεραν υψηλότερο στρες κατά τη διάρκεια της ημέρας και είχαν υψηλότερα επίπεδα πρωινής κορτιζόλης με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η εργασιακή τους απόδοση.

5) Τα προσδόκιμο ζωής είναι μεγαλύτερο:
α) στα παιδιά μονογονε’ι’κών οικογενειών
β) στα παιδιά παντρεμένων ζευγαριών
γ) δε σχετίζεται με την οικογενειακή δομή

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: β

Ο γάμος έχει πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη σωματική υγεία ενός ζευγαριού με παιδιά. Συγκεκριμένα, οι έρευνες δείχνουν ότι το να μεγαλώνει ένα παιδί με παντρεμένους γονείς σχετίζεται με καλύτερη υγεία στην ενήλικη ζωή και αυξημένο προσδόκιμο ζωής. Τέτοιες διαγενεακές επιδράσεις υγείας είναι ισχυρές στους άνδρες. Υπάρχουν λιγότερα στοιχεία που να εξετάζουν πιθανές διαφορές στις γυναίκες. Η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με δύο γονείς συνήθως λαμβάνουν περισσότερη εκπαίδευση και επιδεικνύουν υγιεινότερες συμπεριφορές υγείας ως ενήλικες σε σχέση με παιδιά που προέρχονται από άλλους τύπους οικογένειας. Αυτές οι διαφορές, με τη σειρά τους, έχουν συνέπειες στην υγεία και τη μακροζωία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Hammen, Constance (2005). "Stress and Depression". Annual Review of Clinical Psychology 1: 293–319.

Robles, Theodore F.; Slatcher, Richard B.; Trombello, Joseph M.; McGinn, Meghan M. (2014). "Marital quality and health: A meta-analytic review". Psychological Bulletin 140 (1): 140–87.

Kim, Hyoun K., and Patrick McKenry. “The Relationship Between Marriage and Psychological Well-Being. ”Journal of Family Issues”, vol. 23, no. 8, 2002, pp. 885-911.

ΤΟ ΣΤΡΕΣ ΠΟΥ ΑΠΟΡΡΕΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ

12/3/2015

Ένα μεγάλο πρόβλημα των σύγχρονων οικογενειών είναι η ανατροφή των παιδιών. Παλιότερα είχαμε την εκτεταμένη οικογένεια με κύριο πρόσωπο τη μητέρα, αλλά και τον πατέρα, τους συγγενείς, τη γειτονιά. Τώρα η οικογένεια αυτή τείνει να εκλείψει στις μεγάλες πόλεις. Μεταβήκαμε στην πυρηνική οικογένεια (συνήθως μητέρα – πατέρας κι ένα παιδί, σπανιότερα δύο). Αυτό έχει μειονεκτήματα πολλά, αλλά έγινε πολύ χειρότερο από την ανάγκη να έχουμε άλλα πρόσωπα να φροντίζουν το παιδί λόγω της εργασίας της μητέρας. Τα πρόσωπα αυτά είναι συχνά άλλης εθνικότητας και πολλές φορές αλλάζουν. Έτσι έχουμε σήμερα μια καινούρια μορφή οικογένειας, η οποία ονομάζεται «νέο-εκτεταμένη», όπου γονείς, η εναλλασσόμενη βοηθός (πολλές φορές μία το πρωί και άλλη το απόγευμα), σπανιότερα κάποιες ώρες με γιαγιά και παππού, όταν υπάρχουν και είναι διαθέσιμοι, αποτελούν μια ετερόκλητη «οικογένεια» με διαφορετικές συμπεριφορές προς το παιδί. Το παιδί όμως χρειάζεται ένα πρόσωπο με την ίδια γλώσσα, φωνή, τρόπο χειρισμού, μυρωδιά, δέρμα κλπ, ώστε να μπορέσει να δημιουργήσει δεσμό που θα αποτελεί τη βάση της κατοπινής του ασφάλειας.
Τα σημερινά παιδιά σ’ ένα μεγάλο ποσοστό δεν δημιουργούν αυτόν τον ασφαλή δεσμό με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα ψυχικό κενό μέσα τους, που τα δυσκολεύει να κάνουν ουσιαστικές σχέσεις – δεσμούς με άλλους ανθρώπους. Άλλα παιδιά αποσύρονται και προσπαθούν να καλύψουν το κενό με ουσίες (αλκοόλ – φαγητό – ναρκωτικά) και άλλα επιζητούν μια συνεχή διέγερση που τη βρίσκουν συχνά στη βία και στην παραπτωματική συμπεριφορά.
Ο πατέρας, που ενδιαφέρεται σήμερα περισσότερο για τα παιδιά του, όταν παίρνει διαζύγιο ενδιαφέρεται πολύ λιγότερο γιατί κατά κανόνα ξαναπαντρεύεται και έχει και άλλα παιδιά. Έτσι έχουμε σήμερα: 1. Mονογονεϊκές οικογένειες που συνήθως αποτελούνται από τη μητέρα και ένα-δύο παιδιά, αλλά και 2. Πολυγονεϊκές οικογένειες όπου διαζύγια και δεύτεροι ή και τρίτοι γάμοι δημιουργούν ένα «συνονθύλευμα» οικογενειακό. Τα παιδιά έχουν ένα φυσικό πατέρα, ένα «νέο» πατέρα από τον καινούριο γάμο της μητέρας και συχνά κι έναν ακόμη «νεότερο πατέρα» από το δεύτερο γάμο της. Αυτό είναι πολύ συνηθισμένο στο εξωτερικό, αλλά αυξάνεται ταχύτατα και στη χώρα μας.
Υπάρχει εδώ και ένα άλλο «μπέρδεμα» με τις αδελφικές σχέσεις. Γνήσια αδέλφια, αδέλφια που έφερε ο πατέρας από τον προηγούμενο γάμο, αδέλφια από τον καινούριο γάμο (ετεροθαλή). Υπάρχουν προβλήματα έντονα για το ποια είναι η θέση του κάθε παιδιού στην καινούρια, ανασυστημένη οικογένεια. Σε πολλές έρευνες στο Λονδίνο, περίπου 80% των παιδιών που προσέρχονταν στην κλινική ήταν παιδιά από διαζευγμένα ζευγάρια. Αλλά και για τους γονείς υπάρχουν περαιτέρω προβλήματα: π.χ ποιος είναι ο ρόλος του πατέρα απέναντι στα παιδιά του προηγούμενου γάμου της νέας του γυναίκας και αντίστροφα. Τα προβλήματα αυτά επιτείνονται όταν έχουμε πολυεθνικές οικογένειες, γάμους μεταξύ ατόμων διαφορετικής φυλής, χρώματος, κουλτούρας και θρησκείας. Αυξάνονται ταχύτατα και στην Ελλάδα όπου ήδη το 12% του πληθυσμού είναι μετανάστες. Τα προβλήματα δεν είναι τόσο μεταξύ του ζευγαριού, αλλά αφορούν κυρίως τα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα στο σχολείο. Η ανατροφή αυτών των παιδιών συχνά είναι πολύ δύσκολη, γιατί είναι πολύ δύσκολο για κάθε γονιό να ξεφύγει από τους εσωτερικούς περιορισμούς (συχνά ασυνείδητους) που έχει από τη δική του ανατροφή.
Τα προβλήματα αυτά είναι έντονα στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης που βίωσαν το μεταναστευτικό ρεύμα νωρίτερα, αλλά είναι σίγουρο ότι πολύ σύντομα θα εμφανιστούν και στη χώρα μας. Συνήθως τα προβλήματα γίνονται έντονα στα παιδιά, που βιώνουν ένα συγκεχυμένο ρόλο και έννοια ταυτότητας.
Στις μεταναστευτικές οικογένειες τα προβλήματα γίνονται έντονα στη δεύτερη αυτή γενιά των παιδιών, που γεννήθηκαν π.χ. στην Ελλάδα, αλλά δεν είναι εύκολα αποδεκτά στο σχολείο και στη δουλειά – ανήκουν συνήθως και σε μια κατώτερη οικονομικά τάξη. Αυτό δημιουργεί συχνά θυμό με τους γονείς τους, με τον εαυτό τους, αλλά κυρίως με τη νέα πατρίδα τους. Αυτό οδηγεί σε αυξημένη χρήση ουσιών και επιθετικότητα (π.χ. τα παιδιά των προαστίων του Παρισιού, οι εξεγέρσεις στις διάφορες πόλεις της Αγγλίας κ.λ.π.). Συχνά ως διέξοδο αυτά τα παιδιά στρέφονται προς τη θρησκεία, ιδιαίτερα οι μουσουλμάνοι, μόνο που αυτό συνδυάζεται μερικές φορές με φανατισμό, εγκληματική και τρομοκρατική συμπεριφορά και εξεγέρσεις.
Όσον αφορά τις μονογονεϊκές οικογένειες, η ανάληψη της ευθύνης-ανατροφής ενός παιδιού από ένα μόνο γονέα, τη γυναίκα σχετίζεται με μια σειρά από προβλήματα. Η μόνη μητέρα καλείται να επιλύσει μια σειρά από πρακτικά προβλήματα, όπως το πρόβλημα της στέγης και της επιβίωσης με τα οικονομικά μέσα που διαθέτει, πρόβλημα που ιεραρχείται ως πρωταρχικό στις μονογονεϊκές οικογένειες, ειδικά αν ο απών πατέρας δε συνεισφέρει και μάλιστα σε μία χώρα όπως η Ελλάδα όπου οι παροχές του κράτους είναι ιδιαίτερα περιορισμένες. Η οικονομική κατάσταση της μόνης μητέρας εξαρτάται από τη δυνατότητά της να έχει μία απασχόληση σταθερά και καλά αμειβόμενη, για την απόκτηση της οποίας απαιτείται εξειδίκευση και υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, που δε διαθέτουν οι μητέρες από κατώτερες κοινωνικοοικονομικές τάξεις. Οι μητέρες αυτές δυσκολεύονται να ενταχθούν στην αγορά εργασίας και να διατηρήσουν ένα σταθερό εισόδημα.
Με την οικονομική κατάσταση της μόνης μητέρας συνδέονται μια σειρά από προβλήματα, όπως το ζήτημα της ασφαλιστικής κάλυψης, της ιατρικής παρακολούθησης του παιδιού, του μεταφορικού μέσου, της αντιμετώπισης των δικαστικών εξόδων για την αναγνώριση του παιδιού, της εξασφάλισης ατόμου για τη φύλαξη του παιδιού, προβλήματα που αποτελούν χρόνιες πηγές στρες. Το τελευταίο θέμα τίθεται με τρόπο πιεστικό, καθώς η ανεπάρκεια των κρατικών φορέων παιδικής φροντίδας δυσχεραίνει το συνδυασμό των επαγγελματικών υποχρεώσεων με τις ευθύνες της μητρότητας, πολύ δε περισσότερο οδηγεί στη συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου της μητέρας. Η υπερφόρτωση ευθυνών και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου επηρεάζει την κοινωνική ζωή και τις διαπροσωπικές σχέσεις της μόνης μητέρας, ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα υγείας και βίωση του αισθήματος της μοναξιάς.
Πρόβλημα για τη μόνη μητέρα μπορεί να αποτελέσει η προσπάθειά της να υποκαταστήσει τον απόντα πατέρα, να συνδυάσει τις δυνατότητές της με τις απαιτήσεις που θεωρεί ότι συνεπάγεται ο μητρικός ρόλος ή με τις προσδοκίες των άλλων, να αντιμετωπίσει τις αρνητικές αναπαραστάσεις που υπάρχουν για τη μονογονεϊκότητα σε μία κοινωνία, όπου πρότυπο αποτελεί το σχήμα της συζυγικής οικογένειας. Η αρνητική προκατάληψη που υπάρχει για τη μονογονεϊκότητα αν οδηγήσει στη διατάραξη των σχέσεων με την πατρική οικογένεια στερεί από τη μόνη μητέρα ένα υποστηρικτικό δίκτυο ιδιαίτερα σημαντικό.
Το σχήμα της οικογένειας δεν είναι καθοριστικό στη βίωση πολλαπλών μορφών αποστέρησης. Παράμετροι που σχετίζονται με την εκπαιδευτική πορεία, τη επαγγελματική απασχόληση, την οικονομική κατάσταση της μόνης μητέρας, την παρουσία ή απουσία στήριξης από το οικογενειακό περιβάλλον, τον στιγματισμό της σ’ ένα περιβάλλον όπου το διγονεϊκό σχήμα είναι πρότυπο, τα άτυπα δίκτυα στήριξης και τις πολιτικές που απευθύνονται σε αυτήν συμβάλλουν θετικά ή αρνητικά στη βίωση κοινωνικού αποκλεισμού από τη μονογονεϊκή οικογένεια.
Ωστόσο η ανάληψη ευθύνης ανατροφής ενός παιδιού από ένα μόνο γονέα και μάλιστα μία μόνη μητέρα συνδέεται και στην Ευρώπη και στην Αμερική με την εμφάνιση της φτώχιας στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική διάσταση (αλλαγές στα σχήματα κατανάλωσης, αποκοπή και αυτοαποκλεισμός από την κοινωνική ζωή, αδυναμία συμμετοχής στην πολιτιστική ζωή, απουσία πολιτικής εκπροσώπησης). Η ενοχοποίηση των μόνων μητέρων για τη φτώχια τους είναι μια φιλική επίθεση ενάντια στο γυναικείο κίνημα και μια προσπάθεια επαναφοράς των γυναικών σε στερεότυπους ρόλους.
Πολλά από τα μέτρα κοινωνικής πολιτικής στον τομέα αυτό καθώς και οι αναθεωρήσεις που εμπεριέχουν περικοπές δαπανών μειώνουν τη δυνατότητα των γυναικών να μεγαλώνουν παιδιά εκτός γάμου και το δικαίωμα επιλογής διαφορετικών μορφών οικογενειακής οργάνωσης. Αυτό γίνεται περισσότερο σαφές όταν ταυτόχρονα δε συμπεριλαμβάνονται αλλαγές ή άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα για τους άνδρες που δεν πληρώνουν διατροφές για τα παιδιά, ενώ υπάρχουν συγκεκριμένοι περιορισμοί στις γυναίκες όταν εξαρτώνται από την πρόνοια. Το πλέον βέβαιο είναι ότι παρατηρείται διάσταση ανάμεσα στην καθημερινή πραγματικότητα και την άσκηση κοινωνικής πολιτικής με αποτέλεσμα την αδυναμία κάλυψης σύγχρονων κοινωνικών αναγκών, μια αδυναμία που αποτελεί χρόνια πηγή στρες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γιωσαφάτ, Μ., και συν. (2009): H οικογένεια σε κρίση. Αθήνα: Aκρίτας, σσ. 33-37
Κογκίδου, Δ., (1996). «Εξάρτηση ή ανεξαρτησία. Δυνατότητες και περιορισμοί για τις μόνες μητέρες» στο Φύλο των Δικαιωμάτων σελ.240

Yγιεινή διατροφή, μη υγιές μυαλό. Αναγνωρίζοντας τη Νευρική Ορθορεξία.

12/3/2015

Η Νευρική Ορθορεξία είναι μια υποτιθέμενη διατροφική διαταραχή στην οποία το άτομο είναι υπερβολικά απασχολημένο με την υγιεινή διατροφή. Ο όρος σημαίνει εμμονή με την υγιεινή διατροφή και τη σωστή θρέψη. Οι φόβοι, οι ανησυχίες για την υγεία, το φαγητό και την ποιότητα του φαγητού είναι αξιοσημείωτα.

Σε ακραίες περιπτώσεις, τα ψυχαναγκαστικά και καταναγκαστικά χαρακτηριστικά της Ν.Ο γίνονται παθολογικά και κατακυριεύουν τη ζωή του ατόμου. Η υπεραπασχόληση με την ποιότητα του φαγητού και την υγιεινή διατροφή αποτελούν τα κυρίαρχα στοιχεία αυτής της διαταραχής. Η παθολογική εμμονή με τα βιολογικά προϊόντα και καταστήματα βιολογικών προϊόντων οδηγεί σ’ ένα ιδιαίτερο στυλ ζωής. Οι αυστηροί διαιτητικοί περιορισμοί και τα διατροφικά σχέδια, συνδυασμένα με μια προσωπικότητα και στάση υπεροχής με εμμονικά-φοβικά συμπεριφορικά χαρακτηριστικά προσδιορίζουν τον πυρήνα της Ν.Ο. Η παραβίαση των διαιτητικών κανόνων οδηγεί σε έντονη ανησυχία, συναισθήματα ενοχής και ντροπής και ακολουθείται από ακόμα πιο αυστηρούς διαιτητικούς περιορισμούς.

Στο παρόν, η Ν.Ο δεν είναι μια επίσημη διαταραχή, αλλά ολοένα και περισσότερες κλινικές αναφορές, που σχετίζονται μ’ αυτήν, έχουν κάνει την εμφάνισή τους καθώς έχει αρχίσει να γίνεται όλο και πιο οικεία στους επαγγελματίες υγείας. Δεν υπάρχει ομοφωνία στην κατηγοριοποίηση της Ν.Ο ανάμεσα στις ψυχικές διαταραχές ή αν αποτελεί ψυχική διαταραχή. Έχει συζητηθεί για το αν θα έπρεπε ή όχι να έχει θέση στο πρόσφατα δημοσιευμένο DSM-5. Περιληπτικά, η Ν.Ο είναι μια νέα και αμφιλεγόμενη έννοια.

Αρκετές κλινικές μελέτες έχουν βοηθήσει στην περαιτέρω κατανόηση των χαρακτηριστικών της Ν.Ο. Η διαφορά μεταξύ του ατόμου που υποφέρει από Ν.Ο και ενός συνειδητοποιημένου ατόμου στην υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει την ακραία απορρόφηση στην υγιεινή διατροφή και την επίδειξη επικριτικής συμπεριφοράς προς τα άτομα που δεν ακολουθούν υγιεινή διατροφή. Επίσης, αυτές οι κλινικές αναφορές συστήνουν τη διάκριση της Ν.Ο από την ψύχωση.

Άτομα με μεγαλύτερη συχνότητα στην κατανάλωση υγιεινών τροφών, που έχουν ένα διατροφικό πρόγραμμα, που καταναλώνουν τροφές συγκεκριμένου χρώματος, που τρώνε συνήθως τον ίδιο τύπο τροφής και περνούν πολύ χρόνο στην παρασκευή των γευμάτων τους, δείχνουν πιο ισχυρή τάση για εμφάνιση Ν.Ο. Περαιτέρω, άτομα που βρίσκουν ότι η σεξουαλικότητα δεν είναι σημαντική, θεωρούν το να είναι κάποιος υπέρβαρος ως σημάδι αδυναμίας και απογοητεύονται από ανθρώπους που δεν μπορούν να υπερβούν τις επιθυμίες τους, επίσης έχουν υψηλότερη τάση για ανάπτυξη Ν.Ο. Το ίδιο ισχύει και για όσους πιστεύουν ότι οι άνθρωποι πρέπει να κατηγορούνται για τις ασθένειές τους και για όσους κριτικάρουν ανθρώπους που δεν ακολουθούν τους κανόνες της υγιεινής διατροφής.
Ανάλογα με τον προσανατολισμό του ορθορεξικού (χορτοφαγία, μακροβιοτική διατροφή κτλ.), σχεδόν οποιαδήποτε τροφή μπορεί να ενοχοποιηθεί. Οι συχνά αναγνωρισμένες «κακές τροφές» είναι τα λιπαρά, το αλάτι και η ζάχαρη. Κάθε τροφή που είναι επεξεργασμένη, νοθευμένη, περιλαμβάνει μη φυσικά συστατικά ή πιθανά υπολείμματα φυτοφαρμάκων ή θεωρείται μη αγνή με οποιοδήποτε τρόπο, διαγράφεται. Σε ακραίες περιπτώσεις, ακόμα και τροφές που θεωρούνται υγιεινές από τους περισσότερους, αποκλείονται εξαιτίας ιδιοσυγκρασιακών αντιλήψεων πρόκλησης ψυχοσωματικών αντιδράσεων. Ο ορθορεξικός μπορεί να αναπτύξει τροφικές ευαισθησίες ή «αλλεργίες» σε οποιοδήποτε φαγώσιμο. Έχει περιγραφεί η περίπτωση γυναίκας που είχε περιορίσει αρκετές τροφές που ένιωθε ότι επηρεάζουν το άσθμα της. Οι διατροφικοί περιορισμοί με το χρόνο έγιναν αυστηρότεροι καθώς αναγνώριζε ολοένα και περισσότερες τροφές στις οποίες είχε ευαισθησία. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνονταν και αδιαμφισβήτητα υγιεινές τροφές όπως οι ντομάτες, τα μπρόκολα, τα μήλα, τα πορτοκάλια και τα ροδάκινα.

Ο ορθορεξικός γίνεται εμμονικός με τις διατροφικές επιλογές και το θέμα των «σωστών» τροφών. Ένα μεγάλο μέρος της ημέρας δαπανάται στην οργάνωση του τι θα φαγωθεί και τι πρέπει να αποφευχθεί. Κάθε γεύμα και κάθε κοινωνική δραστηριότητα που περιλαμβάνει φαγητό προκαλεί αγωνία. Ο ορθορεξικός συχνά φέρνει το δικό του φαγητό σε πάρτι και κοινωνικές εκδηλώσεις. Συχνά, η προοδευτική αύξηση των διατροφικών περιορισμών τον οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση. Σε αντίθεση με την ανορεξία και τη βουλιμία, ο ορθορεξικός δεν απασχολείται τόσο με το σωματικό βάρος. Κινητοποιείται από την επιθυμία για υγεία και αγνή διατροφή. Νιώθουν «καθαροί» και σε ισορροπία όταν τρώνε τις τροφές που θεωρούν ότι είναι αβλαβείς. Ωστόσο, δεν συνειδητοποιούν ότι αποτελεί συναισθηματική ανισορροπία η ανάγκη τους να νιώθουν σε ισορροπία μέσω της διατροφής. Όταν υποκύπτουν στις επιθυμίες τους και καταναλώνουν κάτι απαγορευμένο, μετά νιώθουν ενοχές και επιβάλλουν στον εαυτό τους ακόμα πιο αυστηρούς διατροφικούς περιορισμούς.
Η συσκότιση του ορθορεξικού, όσον αφορά τις αρχές της διατροφής, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας όπως, επικίνδυνη απώλεια βάρους και σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να επέλθει και ο θάνατος από τον υποσιτισμό. Όμως, η αληθινή τραγωδία είναι η απώλεια του τι είναι αληθινά σημαντικό στη ζωή. Στην περίπτωση του ορθορεξικού, η ειρωνεία είναι ότι η επιδίωξη της αγνότητας μπορεί να παράξει μια «ακάθαρτη» ύπαρξη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1.Bratman S, Knight D: Health food junkies: overcoming the obsession with healthful eating. New York: Broadway Books; 2000.

2.Vandereycken W: Media hype, diagnostic fad or genuine disorder? Professionals’ opinions about night eating syndrome, orthorexia, muscle dysmorphia, and emetophobia. Eat Disord 2011, 19:145–155.

AΔΗΦΑΓΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ: TI EINAI, ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ

12/3/2015

Η Αδηφαγική Διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από επεισόδια υπερφαγίας. Ένα άτομο με Α.Δ δε θα χρησιμοποιήσει αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως πρόκληση εμέτου ή υπερβολική άσκηση μετά το επεισόδιο υπερφαγίας.
Η Α.Δ αφορά στην ύπαρξη δύο κύριων χαρακτηριστικών: α) Την κατανάλωση μιας μεγάλης ποσότητας φαγητού σε μια σχετικά σύντομη περίοδο (π.χ σε διάρκεια δύο ωρών). β) Το αίσθημα της απώλειας ελέγχου κατά τη διάρκεια του φαγητού (π.χ το αίσθημα της ανικανότητας να σταματήσει το άτομο τον εαυτό του από το να τρώει).
Από τις αρχές του 1990, οι κλινικοί είχαν αρχίσει να αναγνωρίζουν κάποιους ασθενείς με προβλήματα καταναγκαστικής υπερφαγίας των οποίων τα συμπτώματα ήταν αρκετά όμοια με ασθενείς με ψυχογενή βουλιμία αλλά με αξιοσημείωτη διαφορά ότι τα επεισόδια υπερφαγίας δεν συνοδεύονταν από τον περιορισμό θερμίδων στη συνέχεια ή από οποιαδήποτε άλλη ακατάλληλη αντισταθμιστική συμπεριφορά. Με άλλα λόγια, η αδηφαγία συνέβαινε στην απουσία πείνας και στέρησης και τυπικά αφορούσε την κατάποση μεγάλων ποσοτήτων γλυκών και λιπαρών τροφών σε μια σχετικά σύντομη χρονική περίοδο, μ’ ένα ισχυρό αίσθημα απώλειας ελέγχου στην πρόσληψη τροφής.
Αυτό το πρόσφατα αναγνωρισμένο σύνδρομο έχει φανεί ότι έχει ισχυρές συνδέσεις με την παχυσαρκία και τις συναισθηματικές διαταραχές. Τα άτομα με Α.Δ επιδεικνύουν ένα πιο αρνητικό σχήμα καθημερινών συναισθημάτων σε σύγκριση με άτομα στα οποία απουσιάζει η διαταραχή. Η επίπτωση της Α.Δ εκτιμάται να είναι 2 με 6 φορές πιο συχνή στις γυναίκες και να συμβαίνει πιο συχνά στην ώριμη ενήλικη ζωή απ’ ό,τι στη νεότερη ηλικία.
Ένα άτομο με Α.Δ συχνά έχει ένα εύρος αναγνωρίσιμων διατροφικών συνηθειών, που περιλαμβάνουν τη γρήγορη κατανάλωση φαγητού και την κατανάλωση φαγητού εν απουσία πείνας μέχρι το σημείο που θα αισθανθεί δυσφορία.
Συναισθήματα ενοχής και ντροπής είναι υψηλής συχνότητας στα άτομα που υποφέρουν από τη διαταραχή. Συχνά νιώθουν ένοχα ή ντροπιασμένα για την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνουν και από τον τρόπο που τρώνε κατά τη διάρκεια του επεισοδίου. Το επεισόδιο αδηφαγίας συχνά συμβαίνει σε περιόδους στρες, θυμού ή ανίας. Αρκετές φορές η αδηφαγία είναι ένας τρόπος διαχείρισης δυσάρεστων συναισθημάτων. Εξαιτίας των συναισθημάτων που δημιουργούνται γύρω από το φαγητό, τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή είναι συχνά πολύ μυστικοπαθή όσον αφορά τις διατροφικές τους συνήθειες και επιλέγουν να τρώνε μόνα.
Κάποια ψυχολογικά σημάδια της διαταραχής είναι η υπεραπασχόληση με το φαγητό, την τροφή, την εικόνα του σώματος και το βάρος, η έλλειψη ικανοποίησης για την εικόνα του σώματος και η ντροπή για την εμφάνισή τους, συναισθήματα λύπης, στρες, ανησυχίας, ενοχής κατά τη διάρκεια και μετά το επεισόδιο υπερφαγίας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυξημένη ευαισθησία σε σχόλια σχετικά με το φαγητό, το βάρος, το σχήμα του σώματος, την άσκηση. Επίσης συχνή είναι η παρουσία συναισθημάτων κατάθλιψης, ανησυχίας και ευερεθιστότητας. Σε ακραίες περιπτώσεις, κάποιες συμπεριφορικές εκδηλώσεις της διαταραχής είναι ο αυτοτραυματισμός, η χρήση ουσιών και οι απόπειρες αυτοκτονίας.
Η θεραπεία της Α.Δ είναι εφικτή ακόμα κι αν ένα άτομο υποφέρει για πολλά χρόνια από τη διαταραχή. Η διαδικασία της θεραπείας περιλαμβάνει την εκμάθηση του τρόπου με τον οποίο το άτομο θα αντικαταστήσει τις ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες με νέες στρατηγικές διαχείρισης για την υιοθέτηση ενός υγιεινότερου τρόπου ζωής. Απαραίτητη είναι η προσωπική δέσμευση για αλλαγή και η απόφαση να απευθυνθεί το άτομο σε ειδικό ψυχικής υγείας εξειδικευμένο στην αντιμετώπιση διαταραχών πρόσλήψης τροφής. Η γνωστικοσυμπεριφορική θεραπεία και η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία είναι εξειδικευμένες θεραπείες για την Α.Δ που απευθείας στοχεύουν σ’ αυτή τη διατροφική διαταραχή. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι αυτές οι θεραπείες είναι αξιόπιστα αποτελεσματικές στον περιορισμό των επεισοδίων και τη μείωση της σχετιζόμενης ψυχοπαθολογίας βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αλλά δεν παράγουν κλινικώς σημαντική απώλεια βάρους. Η συμπεριφορική θεραπεία απώλειας βάρους ευρέως χρησιμοποιείται στη θεραπεία της παχυσαρκίας, συμπεριλαμβανομένης της αδηφαγίας, μέσω του περιορισμού των θερμίδων, της βελτίωσης των διατροφικών συνηθειών και της αύξησης της φυσικής δραστηριότητας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Devlin MJ ,Walsh BT ,Spitzer RL ,Hasin D. Is there another binge eating disorder–a review of the literature on overeating in the absence of bulimia nervosa. IntJEatDisord (1992) 11:333–40.doi:10.1002/1098-108X(199205) 11:43.0.CO;2-K

Yanovski SZ, Nelson JE ,Dubbert BK ,Spitzer RL .Association o fbinge-eating disorder and psychiatric comorbidity in obese subjects. AmJPsychiatry (1993) 150:1472–9.

Wilfley DE, Welch RR, Stein RI, Spurrell EB, Cohen LR, Saelens BE, Dounchis JZ, Frank MA, Wiseman CV. Matt GE A randomized comparison of group cognitive-behavioral therapy and group interpersonal psychotherapy for the treatment of overweight individuals with binge eating disorder. Arch Gen Psychiatry. 2002; 59 (8):713–721. [PubMed: 12150647]

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ

12/3/2015

Η διαταραχή κοινωνικού στρες (παλιότερα οριζόμενη ως κοινωνική φοβία) είχε επισήμως αναγνωριστεί ως ξεχωριστή φοβική διαταραχή από τα μέσα της δεκαετίας του ’60.
Η κοινωνική φοβία είναι ένας επίμονος φόβος μίας ή περισσότερων κοινωνικών καταστάσεων όπου μπορεί το άτομο να νιώσει συναισθήματα ντροπής και ο φόβος ή η ανησυχία είναι δυσανάλογα της πραγματικής απειλής που τίθεται από μία κοινωνική κατάσταση στην οποία εκτίθεται το άτομο.
Οι τυπικές κοινωνικές καταστάσεις μπορούν να ταξινομηθούν σ’αυτές όπου περιλαμβάνεται διαντίδραση, παρατήρηση ή παρουσίαση. Τέτοιες καταστάσεις περιλαμβάνουν τη συνάντηση ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων ξένων, ομιλία σε συναντήσεις ή ομάδες, έναρξη συζητήσεων, ομιλία σε πρόσωπα εξουσίας, εργασία, κατανάλωση τροφής ή ποτού ενώ το άτομο παρατηρείται, ψώνια, να παρατηρείται σε δημόσιο χώρο, χρήση δημόσιας τουαλέτας και δημόσια παρουσία που περιλαμβάνει ομιλία. Ενώ η ανησυχία για κάποιες από τις προαναφερόμενες καταστάσεις είναι συχνή στο γενικό πληθυσμό, άτομα με κοινωνική φοβία ανησυχούν υπερβολικά γι αυτές και η ανησυχία μπορεί να ξεκινήσει αρκετές εβδομάδες πριν από την έκθεση στην αναμενόμενη κατάσταση. Τα άτομα με κοινωνική φοβία φοβούνται ότι θα πουν ή θα κάνουν κάτι που πιστεύουν ότι θα είναι ταπεινωτικό ή ντροπιαστικό (όπως ντροπαλότητα, εφίδρωση, ανήσυχη όψη ή όψη ανίας, αίσθημα ότι θα φανούν ανήσυχοι ή μη έξυπνοι). Όποτε είναι δυνατό, επιχειρούν να αποφύγουν τις πιο πολλές φοβικές καταστάσεις. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντοτε εφικτό, και θα υπομείνουν την κατάσταση, συχνά με συναισθήματα έντονου στρες. Συχνά, η κατάσταση θα προκαλέσει σημαντική απομείωση της λειτουργικότητας σε κοινωνικό, εργασιακό και άλλο επίπεδο.
Τα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν την ανησυχία τους διαφορετικά από τους ενήλικες. Είναι πολύ συχνό να αντιδρούν με κλάμα, «πάγωμα» ή να έχουν συμπεριφορικές αντιδράσεις όπως ξεσπάσματα θυμού. Καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν δυσκολία σε κοινωνικοφοβικά παιδιά και εφήβους περιλαμβάνουν τη συμμετοχή σε δραστηριότητες της τάξης, αναζήτηση βοήθειας στην τάξη, από κοινού δραστηριότητες με συμμαθητές (όπως συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα, πάρτυ και διασκέδαση), συμμετοχή σε σχολικές παρουσιάσεις και διαπραγμάτευση προκλήσεων.
Η διαταραχή κοινωνικού στρες είναι μια από τις πιο κοινές αγχώδεις διαταραχές. Η συχνότητα κυμαίνεται πάνω από το 12% σε σύγκριση με τη συχνότητα άλλων αγχωδών διαταραχών (6% για τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, 5% για την κρίση πανικού, 7% για τη διαταραχή μετατραυματικού στρες και 2% για τη ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή). Η κοινωνική φοβία είναι η τρίτη πιο συχνή ψυχιατρική κατάσταση ύστερα από τη μείζονα κατάθλιψη και την εξάρτηση από το αλκοόλ. Στις γυναίκες είναι είναι πιο υψηλή η συχνότητα εμφάνισης σε σύγκριση με τους άνδρες. Επίσης, φαίνεται ότι παρόλο που οι γυναίκες πάσχουν πιο συχνά από κοινωνική φοβία, οι άνδρες αναζητούν πιο συχνά θεραπεία αν και εμφανίζουν λιγότερο ισχυρά συμπτώματα. Η κοινωνική φοβία τυπικά ξεκινά στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία. Ανάμεσα στα άτομα που αναζητούν θεραπεία ως ενήλικες, η μέση ηλικία έναρξης είναι στα μέσα της εφηβείας, με τα περισσότερα άτομα να έχουν αναπτύξει τη διαταραχή πριν προσεγγίσουν την ηλικία των 20. Ωστόσο, υπάρχει μια μικρή υποομάδα ανθρώπων που αναπτύσσουν τη διαταραχή αργότερα στη ζωή τους. Κάποια άτομα μπορούν να αναγνωρίσουν μια συγκεκριμένη στιγμή έναρξης της διαταραχής και μπορεί να το συσχετίζουν μ’ένα συγκεκριμένο γεγονός (π.χ. να μετακινηθούν σ’ένα νέο σχολείο ή να έχουν πέσει θύματα σχολικού εκφοβισμού). Άλλοι μπορεί να περιγράφουν τους εαυτούς τους ως πάντοτε ντροπαλούς και να δείχνουν την κοινωνική φοβία ως σταδιακή παρόξυνση του φόβου τους όταν προσεγγίζουν ή προσεγγίζονται από άλλα άτομα. Άλλοι δεν μπορούν να ανακαλέσουν καμία στιγμή που να είναι ελεύθεροι από την κοινωνική ανησυχία. Όπως αρκετές ψυχιατρικές διαταραχές, η ανάπτυξη της κοινωνικής φοβίας είναι καλύτερα κατανοητή ως μια διαντίδραση ανάμεσα σε αρκετούς βιοψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Γενετικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν ένα ρόλο, αλλά τα γονίδια μπορεί να επηρεάζουν την πιθανότητα ανάπτυξης οποιασδήποτε ανησυχίας ή καταθλιπτικής διαταραχής απ’ό,τι την ανάπτυξη συγκεκριμένα της κοινωνικής φοβίας. Στοιχεία για γενετική σύνδεση προκύπτουν από τις έρευνες διδύμων. Έρευνες δείχνουν ότι αν ένα άτομο απ’ τα δίδυμα αναπτύξει τη διαταραχή, η πιθανότητα να αναπτύξει και το άλλο είναι υψηλότερη αν τα δίδυμα είναι μονοζυγωτικά σε σύγκριση με τα διζυγωτικά. Στρεσογόνα κοινωνικά γεγονότα νωρίς στη ζωή (π.χ. θύματα εκφοβισμού, ενδοοικογενειακή βία, δημόσια αμηχανία κατά τη διάρκεια μιας παρουσίασης) είναι συχνά αναφερόμενα από ανθρώπους με κοινωνική φοβία. Επιπλέον, η γονεϊκή εκμάθηση του φόβου και αποφυγής σε κοινωνικές καταστάσεις και ένα υπερπροστατευτικό γονεϊκό στυλ έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη της διαταραχής σε διάφορες μελέτες. Επίσης, η απορύθμιση των νευροδιαβιβαστών της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης ενδέχεται να παίζει ρόλο, ωστόσο έρευνες που να αποδεικνύουν αιτιακή συσχέτιση της απορύθμισης στην ανάπτυξη της κατάστασης δεν έχουν ακόμα υπάρξει.
Παρά την έκταση της δυσφορίας, μόνο οι μισοί από τους ενήλικές με τη διαταραχή αναζητούν θεραπεία και αυτοί που το κάνουν αναζητούν θεραπεία μετά από 15 με 20 χρόνια συμπτωμάτων. Οι εξηγήσεις για τα χαμηλά επίπεδα αναζήτησης θεραπείας και τις αναβολές οφείλονται στο γεγονός ότι τα άτομα που πάσχουν θεωρούν ότι η κοινωνική ανησυχία είναι μέρος της προσωπικότητάς τους και δεν μπορεί να αλλάξει, η μη αναγνώριση της κατάστασης από τους επαγγελματίες υγείας, ο στιγματισμός από τη χρήση υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ο φόβος αρνητικής αξιολόγησης από ένα επαγγελματία υγείας, έλλειμμα πληροφόρησης για τη διαθεσιμότητα αποτελεσματικών θεραπειών και περιορισμένη διαθεσιμότητα υπηρεσιών υγείας σε αρκετές περιοχές. Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, όταν η διαταραχή κοινωνικού στρες επισήμως αναγνωρίστηκε ως ξεχωριστή φοβική διαταραχή, η κυρίαρχη ψυχολογική παρέμβαση για τις αγχώδεις διαταραχές περιελάμβανε την επαναληπτική έκθεση στο φοβικό ερέθισμα μέσω της νοερής απεικόνισης. Μετά από κάποια χρόνια αντικαταστάθηκε αυτή η θεραπεία με θεραπείες που περιελάμβαναν αντιμετώπιση των φοβικών ερεθισμάτων στην πραγματική ζωή. Τέλος, στις θεραπευτικές τεχνικές της κοινωνικής φοβίας περιλαμβάνεται: η εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες, η γνωσιακή αναδόμηση, οι τεχνικές χαλάρωσης και ο διαλογισμός.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Marks IM, Gelder MG. A controlled retrospective study of behaviour therapy in phobic patients. The British Journal of Psychiatry. 1965;111:561–73

Kessler RC, Berglund P, Demler O, Jin R, Merikangas KR, Walters EE. Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry. 2005a;62:593–602.

Tillfors M. Why do some individuals develop social phobia? A review with emphasis on the neurobiological influences. Nordic Journal of Psychiatry. 2004;58:267–76.

Γιατί ξεχνάμε; QUIZ

11/3/2015

1) Η αϋπνία και η μη τήρηση μιας ιδανικής ρουτίνας 24ώρου μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη μνημονική λειτουργία.
Απάντηση: Σωστό
Όταν δεν υιοθετούμε τους φυσικούς κύκλους στην καθημερινότητα, τότε διαταράσσονται οι γνωστικές λειτουργίες μεταξύ των οποίων και η μνημονική λειτουργία. Για παράδειγμα, αυτοί που κοιμούνται την ημέρα και εργάζονται τη νύχτα παρουσιάζουν πέραν των διαταραχών στους βιολογικούς ρυθμούς, διαταραχές του στρες που επηρεάζουν την ικανότητα συγκέντρωσης και προσοχής επηρεάζοντας ακολούθως και τη μνημονική ικανότητα. Ο βασικός κύκλος που στηρίζει όλους τους υπόλοιπους κύκλους είναι εκείνος α) της ανάπαυσης και β) της δραστηριότητας. Η ανάπαυση είναι το κλειδί για την επαναφορά των ρυθμών μας στο φυσιολογικό. Όλες οι θεραπείες για σωματικές και νοητικές ασθένειες συμπεριλαμβάνουν την ανάπαυση. Η συνεχής διέγερση αποτελεί έναν από τους εχθρούς της ανάπαυσης. Οι άνθρωποι σ’ αυτήν την περίπτωση σχεδόν πάντα επιδεικνύουν αναστάτωση σε σκέψεις και συναισθήματα. Εάν θέλετε τη μεγιστοποίηση των μνημονικών σας δυνατοτήτων πρέπει να συμπληρώνετε 7-8 ώρες ύπνου.

2) Η συστηματική αερόβια άσκηση μπορεί να ενδυναμώσει τη μνήμη μου.
Απάντηση: Σωστό
Η συστηματική αερόβια άσκηση αυξάνει το μέγεθος του ιππόκαμπου. Ο ιππόκαμπος είναι υπεύθυνος για μια μορφή μνήμης που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Ονομάζεται χωρική και είναι αυτή που σχετίζεται με χώρους, προσανατολισμό και αντικείμενα και τη μεταξύ τους σχέση. Ερευνητές θεωρούν, ότι όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος του ιππόκαμπου τόσο καλύτερη χωρική μνήμη έχουμε. Οι γυμνασμένοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερο ιππόκαμπο και στους δύο λοβούς του εγκεφάλου. Αν παρατηρείτε, λοιπόν, αδυναμίες στη μάθηση και τη μνήμη αρχίστε την αερόβια άσκηση, όπως περπάτημα, ποδήλατο, τένις κλπ.

3) Το στρες μπορεί να ενεργοποιήσει και να οξύνει τη μνήμη μου.
Απάντηση: Λάθος
Μικρές δόσεις στρες μπορεί να κινητοποιήσουν τον οργανισμό και να τον ωθήσουν στην εξεύρεση λύσεων. Όμως, υπάρχει ένας επηρεασμός της μνήμης από την ποσότητα του στρες που δέχεται το άτομο. Η κορτιζόλη, δηλαδή η ορμόνη που παράγει το στρες, προκαλεί έντονες διαταραχές σε εγκεφαλικές περιοχές όπως η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος, που η ομαλή λειτουργία τους είναι προϋπόθεση για την καλή μνήμη. Νευροφυσιολογικές εξετάσεις μπορούν να οδηγήσουν στην έγκυρη διάγνωση του παθολογικού ορίου του στρες.

4) Δε συσχετίζεται η καταθλιπτική συμπτωματολογία με διαταραχές μνήμης. Απάντηση: Λάθος. Η διαταραχή της προσοχής και η βραχύχρονη μνήμη είναι τα πρώτα συμπτώματα μαζί με τη διαταραχή συμπεριφοράς, που εμφανίζονται στα καταθλιπτικά σύνδρομα. Η εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων οφείλεται σε βιοχημικές διαταραχές σε εγκεφαλικές περιοχές όπως ο ιππόκαμπος, η αμυγδαλή κλπ. Τα νευρωνικά τόξα πρέπει να λειτουργούν σωστά για να μην παρουσιάζεται μνημονική δυσλειτουργία. Σε κάθε διαφορετική περίπτωση η άμεση θεραπευτική αγωγή είναι αναγκαία.

5) Η διατροφή συνεισφέρει στην ενδυνάμωση της μνήμης.
Απάντηση: Σωστό. Ο εγκεφαλικός φλοιός αποτελεί την έδρα πολύπλοκων πνευματικών λειτουργιών, όπως η μνήμη, η σκέψη, η συνείδηση κ.α. Η γλυκόζη είναι το κύριο καύσιμο του εγκεφάλου. Η έλλειψη γλυκόζης μπορεί να προκαλέσει αδυναμία συγκέντρωσης και μείωση της πνευματικής απόδοσης. Επίσης, η έλλειψη σιδήρου μπορεί να προκαλέσει διαταραχές της μνήμης και της μαθησιακής ικανότητας. Καθοριστική, όμως, είναι και η επαρκής πρόσληψη βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων για την ομαλή εγκεφαλική λειτουργία. Ειδικότερα, η βιταμίνη Β12 συμβάλλει στην αυτοσυγκέντρωση και τη μνήμη. Η έλλειψή της προκαλεί νευρολογικές διαταραχές. Η βιταμίνη Β12 βρίσκεται μόνο σε προϊόντα ζωικής προέλευσης, όπως κρέας, ψάρι, γάλα, αυγό, πουλερικά, τυρί. Είναι, λοιπόν, σαφές, ότι οι διατροφικές μας επιλογές επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία.

6) Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα επηρεάζουν αρνητικά τη μνήμη.
Απάντηση: Σωστό
Στον εγκέφαλο, η περιοχή που είναι υπεύθυνη για τη μνήμη ονομάζεται ιππόκαμπος και μειώνεται σε μέγεθος στα άτομα που παρουσιάζουν υψηλή γλυκόζη στο αίμα τους. Σε ασθενείς με αντίσταση στην ινσουλίνη, που υποβλήθηκαν σε τεστ φάνηκε ότι η βραχυπρόθεσμη μνήμη τους ήταν σημαντικά μειωμένη σε σύγκριση με συνομηλίκους που δεν είχαν διαταραχές του μεταβολισμού της γλυκόζης. Στους ασθενείς αυτούς η γλυκόζη παραμένει σε υψηλά επίπεδα στο αίμα ενώ δεν εισέρχεται στο βαθμό που θα έπρεπε μέσα στα κύτταρα με αποτέλεσμα την εκδήλωση λειτουργικών διαταραχών στη μνήμη. Επομένως, οι διαβητικοί ασθενείς έχουν ένα σοβαρό λόγο να μεριμνούν για τη γλυκαιμική τους ρύθμιση ενώ οι προδιαβητικοί να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους (άσκηση, διατροφή κλπ.)

7) Η κατανάλωση αλκοόλ δεν επηρεάζει τη μνημονική λειτουργία.
Απάντηση: Λάθος
Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (1-2 ποτήρια ημερησίως) δεν είναι επιβλαβής για τον εγκέφαλο, ως ένα βαθμό ενισχύει τις γνωστικές λειτουργίες ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει, τόσο τη βραχυπρόθεσμη, όσο και τη μακροπρόθεσμη μνήμη και έχει νευροτοξική δράση. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει την εγκεφαλική ενεργοποίηση σε αρκετές εγκεφαλικές περιοχές. Μπορεί να προκύψουν προβλήματα κατά την οδήγηση, την ενασχόληση με μια δραστηριότητα που περιλαμβάνει πολύπλοκες κινήσεις, την ανάγνωση ενός χάρτη, την απομνημόνευση μιας διαδρομής. Επηρεάζονται αρνητικά και άλλες λειτουργίες, όπως η συγκέντρωση και η «λειτουργική μνήμη» που σχετίζεται με την επεξεργασία μιας πληροφορίας, τη λογική σκέψη και την ορθή κρίση.

Η ψυχολογική θεραπεία της παχυσαρκίας

11/3/2015

Η παχυσαρκία έχει γίνει ένα γιγάντιο επιδημιολογικό πρόβλημα που προκαλεί σοβαρή ανησυχία σε επίπεδο δημόσιας υγείας και συμβάλλει σε 2,6 εκ. θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο. Η παχυσαρκία αποτελεί έναν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας καθώς και μειωμένο προσδόκιμο ζωής. Στις δύο τελευταίες δεκαετίες διαπιστώθηκε μεγάλη αύξηση στο κόστος υγειονομικής περίθαλψης εξαιτίας της παχυσαρκίας στα παιδιά και τους ενήλικες.
Το παχύσαρκο άτομο έχει χαμηλά επίπεδα αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης, νιώθει ενοχικά και παρουσιάζει δυσκολίες στη συναισθηματική διαχείριση. Η πολυφαγία δημιουργεί μια διέξοδο στο πρόβλημα που αρχικά προκαλεί ενώ ο κοινωνικός στιγματισμός ενισχύει την αρνητική του εικόνα.
Η κατανάλωση φαγητού απ’ την οποία αντλεί ανακούφιση και ηρεμία αποτελεί μια μορφή εξαρτητικής συμπεριφοράς που οδηγεί το άτομο σ’ ένα φαύλο κύκλο. Ενώ το παχύσαρκο άτομο γνωρίζει ότι κακοποιεί τον εαυτό του και τον στιγματίζει, αδυνατεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση βιώνοντας περισσότερο άγχος.
Το παχύσαρκο άτομο έχει διαμορφώσει δυσλειτουργικές ισορροπίες στην καθημερινότητά του αναφορικά με την πρόσληψη τροφής, συχνά φοβάται να διαταράξει τις γνώριμες συνθήκες ζωής του, γι αυτό χρειάζεται ώθηση για την αναζήτηση ψυχολογικής συμβουλευτικής και ψυχολογικής θεραπείας που θα του επιτρέψουν να επιφέρει τις ριζικές αλλαγές στη ζωή του για την αντιμετώπιση του προβλήματος στην υγεία του.
Ο ψυχολόγος συνεισφέρει στην εκτίμηση του ψυχολογικού προφίλ και της διατροφικής συμπεριφοράς ώστε να επιλεγεί η ενδεδειγμένη θεραπεία. Υποστηρίζει το παχύσαρκο άτομο στη διαχείριση των σκέψεων και των συναισθημάτων ώστε να αποφύγει τη συναισθηματική εκτόνωση με το φαγητό. Επίσης, ανιχνεύει με τη βοήθεια του ασθενή τα αίτια της υπερκατανάλωσης φαγητού και της εξυπηρέτησης σκοπών υποσυνείδητα.
Οι κύριοι ψυχολογικοί χειρισμοί αφορούν τη θεραπεία συμπεριφοράς και τη γνωστική συμπεριφορική θεραπεία.
Η θεραπεία συμπεριφοράς περιλαμβάνει την αλλαγή των σχετικών με τη δίαιτα και τη φυσική δραστηριότητα συμπεριφορών με νέες συμπεριφορές που προάγουν τον έλεγχο του βάρους. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν: α) την καταγραφή των σχετικών με τη δίαιτα και τη φυσική δραστηριότητα συμπεριφορών σε ένα ημερολόγιο, β) την αναγνώριση του υψηλού κινδύνου καταστάσεων (ύπαρξη στο σπίτι τροφών υψηλής θερμιδικής αξίας) και την αποφυγή τους, γ) την ανταμοιβή συγκεκριμένων συμπεριφορών (παράταση σωματικής άσκησης, κατανάλωση μικρότερης ποσότητας συγκεκριμένης τροφής), δ) την αλλαγή των μη ρεαλιστικών στόχων και των λανθασμένων πεποιθήσεων πάνω στην απώλεια του βάρους και την εικόνα του σώματος και ε) την ανάπτυξη ενός δικτύου κοινωνικής υποστήριξης (οικογένεια, φίλοι, συνάδελφοι) ή τη συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης που θα ενισχύουν την απώλεια βάρους με ένα θετικό και αποτελεσματικό τρόπο.
Επιπλέον, οι γνωστικές συμπεριφορικές προσεγγίσεις εστιάζονται στις διαδικασίες που ενέχονται στην επανάκτηση του βάρους και αναπτύσσουν το πλαίσιο της νέας θεραπείας που εστιάζει στα ψυχολογικά εμπόδια στην απόκτηση και συντήρηση μιας αποτελεσματικής συμπεριφοράς ελέγχου του βάρους.
Στη φάση της απώλειας του βάρους η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, πέρα από την έμφαση στη δίαιτα και την αυξημένη σωματική δραστηριότητα, εστιάζεται στην επίτευξη γνωστικής και συμπεριφορικής αλλαγής σε άλλες προσωπικά σημαντικές περιοχές (π.χ εμφάνιση, αυτοπεποίθηση, ποιότητα σχέσεων, σωματική ευεξία), την απόκτηση της ικανότητας αναγνώρισης και εκτίμησης των αλλαγών που έχουν ήδη γίνει στη θεραπεία και την αποδοχή αυτών που δεν είναι δυνατόν να αλλάξουν. Στη φάση της συντήρησης η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία εστιάζεται στη μακροπρόθεσμη συντήρηση του βάρους, καθώς οι ασθενείς αποθαρρύνονται να προσπαθήσουν να χάσουν περαιτέρω βάρος, οποιαδήποτε κι αν είναι η απώλεια που έχουν επιτύχει μέχρι το σημείο αυτό, βοηθούνται να διακρίνουν τις σημαντικές αλλαγές στο βάρος τους από τις συνήθεις διακυμάνσεις και ενθαρρύνονται να παίρνουν διορθωτικά μέτρα όποτε είναι αναγκαίο.
Συμπερασματικά, οι κλινικοί που ασχολούνται με την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας προσπαθούν να καταλάβουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο συμβαίνουν οι διατροφικές συμπεριφορές με σκοπό να αναπτύξουν αποτελεσματικές θεραπευτικές στρατηγικές. Οι προβληματικές διατροφικές συμπεριφορές που ειδικά ενέχονται στην παχυσαρκία χρειάζεται να ανιχνευθούν και οι θεραπευτικές στρατηγικές χρειάζεται να επικεντρωθούν στις ανιχνευθείσες συμπεριφορές.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Manu Raj and Krishna Kumar (2010): Obesity in children and adolescents. Indian J Med. Res., 132(5): 598-607
2. Cooper Z. and Fairburn C.G. (2001): A new cognitive behavioural approach to the treatment of obesity. Behavioural Research and Therapy, 39, 499-511.

Tο "στίγμα" της παχυσαρκίας

11/3/2015

Η δημόσια ανησυχία για το θέμα της παχυσαρκίας έχει αλλάξει ουσιαστικά. Στις αρχές του 2000 μόνο το 2-3% του πληθυσμού θεωρούσε την παχυσαρκία ως το πιο σημαντικό θέμα υγείας, ενώ στις μέρες μας η πλειοψηφία αναγνωρίζει τη σημασία του προβλήματος. Παρά την αύξηση της ανησυχίας και της επιθυμίας της αποδοχής της παχυσαρκίας ως μια χρόνια κατάσταση κλινικής σημασίας, τα παχύσαρκα άτομα υπόκεινται σε ένα υψηλό επίπεδο στιγματισμού που οδηγεί σε διακρίσεις.
Υπάρχουν μειονεκτήματα για τα παχύσαρκα άτομα σε πολλούς τομείς, όπως στην εργασία, στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας και σε θέματα διαπροσωπικών σχέσεων. Συνήθως, οι πεποιθήσεις για τις αιτίες της παχυσαρκίας και για την ελεγξιμότητα της κατάστασης οδηγούν σε συμπεριφορές στιγματισμού οδηγώντας σε αντίστοιχες συνέπειες σε επίπεδο συμπεριφοράς. Οι αρνητικές συμπεριφορές περιλαμβάνουν την απόδοση αρνητικών χαρακτηριστικών σε παχύσαρκα άτομα, όπως ότι είναι τεμπέληδες, μειωμένης ευφυΐας και με έλλειψη κινήτρων. Όμως, ο στιγματισμός μπορεί να οδηγήσει στη μειωμένη λήψη μέτρων πρόληψης και παρέμβασης σε επίπεδο δημόσιας υγείας.
Επιπλέον, η έρευνα των Puhl και Heuer (2010) δείχνει ότι το αντιλαμβανόμενο στίγμα του βάρους και οι διακρίσεις, έχουν ισχυρά αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής των υπέρβαρων ατόμων που περιλαμβάνουν υψηλότερες πιθανότητες για την επίδειξη μη υγιών διατροφικών συμπεριφορών. Επίσης, η διάκριση λόγω βάρους επηρεάζει αρνητικά κάθε προσπάθεια των υπέρβαρων ατόμων να μειώσουν το σωματικό τους βάρος ή να αναζητήσουν βοήθεια για τον έλεγχο του βάρους τους. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μαζί παρέχουν βάση για μια περαιτέρω αύξηση του ποσοστού της παχυσαρκίας.
Επιπρόσθετα, οι υπέρβαρες γυναίκες μπορεί ποτέ να μην μπορέσουν να αποδράσουν από το στίγμα της παχυσαρκίας, ακόμα κι αν απολέσουν βάρος, δείχνει η νέα έρευνα. Οι λεπτές γυναίκες βλέπονταν διαφορετικά ανάλογα με το ιστορικό του βάρους τους. Αυτές που ήταν παχύσαρκες στο παρελθόν γίνονταν αντιληπτές ως λιγότερο ελκυστικές σε σχέση με όσες ήταν πάντοτε λεπτές. Όλα τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι το στίγμα της παχυσαρκίας επιμένει εναντίον των ατόμων που ήταν παλιότερα παχύσαρκα, ακόμα κι αν έχουν χάσει σημαντικό βάρος. Το στίγμα της παχυσαρκίας είναι τόσο ισχυρό και διαρκές που φαίνεται να διαρκεί περισσότερο από την ίδια την παχυσαρκία. Επίσης, περιγραφές απώλειας βάρους, όπως αυτές που παρουσιάζονται στην τηλεόραση, μπορεί σημαντικά να επιδεινώνουν το στίγμα της παχυσαρκίας. Δημιουργείται η πεποίθηση ότι τα παχύσαρκα άτομα μπορούν εύκολα να χάσουν βάρος, γεγονός που κάνει τα άτομα να κατηγορούν και να αντιπαθούν ακόμα περισσότερο τους παχύσαρκους.
Συμπερασματικά, ο στιγματισμός και οι διακρίσεις προς τα παχύσαρκα άτομα είναι διάχυτα και δημιουργούν πολυάριθμες συνέπειες για την ψυχολογική και σωματική τους υγεία. Οι επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία σε μεγάλο βαθμό αγνοούνται. Αντ’ αυτού, τα παχύσαρκα άτομα κατηγορούνται για το βάρος τους, με κοινή αντίληψη ότι ο στιγματισμός για το βάρος είναι δικαιολογημένος και μπορεί να παρακινήσει τα άτομα να υιοθετήσουν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Με βάση τα τρέχοντα ευρήματα, φαίνεται ότι το στίγμα του βάρους δεν είναι ένα ευεργετικό εργαλείο δημόσιας υγείας για τη μείωση της παχυσαρκίας. Αντίθετα, ο στιγματισμός των παχύσαρκων ατόμων απειλεί την υγεία, δημιουργεί ανισότητες υγείας, και υπονομεύει κάθε προσπάθεια για αποτελεσματική παρέμβαση κατά της παχυσαρκίας. Τα ευρήματα των ερευνών υπογραμμίζουν το στίγμα του βάρους τόσο ως ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά και ως προτεραιότητα για τη δημόσια υγεία. Τέλος, επειδή μεγάλος αριθμός παχύσαρκων ατόμων μπορεί να επηρεάζεται αρνητικά από αυτήν την προκατάληψη, η διάκριση λόγω παχυσαρκίας σαφώς χρειάζεται να μειωθεί σε επίπεδο κοινωνικής αντίληψης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.Sikorski et al (2011): The stigma of obesity in the general public and its implications for public health - a systematic review. BMC Public Health 2011, 11:661

2.Puhl RM, Heuer CA: Obesity stigma: important considerations for public health. Am J Public Health 2010, 100:1019-1028

3.Latner JD, Ebneter DS, O'Brien KS. (2012): Residual Obesity Stigma: An Experimental Investigation of Bias Against Obese and Lean Targets differing in Weight-Loss History. Obesity, 2012

4.Rebecca M. Puhl and Chelsea A. Heuer (2010). Obesity Stigma: Important Considerations for Public Health. American Journal of Public Health: June 2010, Vol. 100, No. 6, pp. 1019-1028.

Μήπως η υπερβολική ενασχόληση με το βάρος σας, σας παχαίνει;

11/3/2015

Πολλά άτομα ακολουθούν διάφορα διαιτητικά σχήματα ή προσπαθούν να αλλάξουν τη διατροφική τους συμπεριφορά στην προσπάθειά τους να ελέγξουν ή να μειώσουν το σωματικό τους βάρος. Υγιής συμπεριφορά είναι η επίσκεψη σε διαιτολόγο- διατροφολόγο για την ολοκληρωμένη εκτίμηση των αναγκών του οργανισμού και την κατάρτιση ενός εξατομικευμένου προγράμματος για τη βοήθεια περιπτώσεων υπέρβαρων ή παχύσαρκων ατόμων.
Συχνές, ωστόσο, είναι οι περιπτώσεις ατόμων που έχουν αρνητική ή διαταραγμένη εικόνα σώματος που έχει ως αποτέλεσμα έντονο στρες και δυσκολίες παραδοχής του εαυτού άσχετα με την πραγματικότητα. Ένα ελάττωμα ή η στρεβλή αντίληψη ενός υποτιθέμενου ελαττώματος στην εξωτερική τους εμφάνιση μπορεί να απειλεί και όλη τους την ύπαρξη. Προσπαθούν να καταρτίσουν αυτοσχέδια διατροφικά προγράμματα, πολλές φορές επιδίδονται σε στερητικές δίαιτες που δεν προσφέρουν ένα σταθερό αποτέλεσμα με συνέπεια να απογοητεύονται και να αυξάνουν τα επίπεδα του στρες που βιώνουν. Πολύ συχνά η εμμονή με το σωματικό βάρος και η αρνητική ενασχόληση με το σώμα μας, οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα. Τα αυξημένα βιωμένα επίπεδα στρες συνδέονται με λανθασμένες διατροφικές επιλογές. Πιο συγκεκριμένα, το στρες φαίνεται ότι αυξάνει τις διατροφικές απαιτήσεις, ενώ ταυτόχρονα επηρεάζει την επιλογή της τροφής, την ποιότητα και την ποσότητα αυτής. Η έρευνα δείχνει ότι πολλά υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα (και ειδικά όσοι εμφανίζουν αυξημένο κοιλιακό και περισπλαχνικό λίπος) σε συνθήκες στρες - που δημιουργείται και από την αποτυχία να ελέγξουν το σωματικό τους βάρος - βρίσκουν ανακούφιση ή ευχαρίστηση τρώγοντας, κυρίως λόγω του ότι η τροφή διεγείρει τα κέντρα αμοιβής στον εγκέφαλο. Αυτή η συμπεριφορά αποδίδεται με τον όρο “stress eating” ή “emotional eating”. Ως εκ τούτου, μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο όπου η εμμονή με το σωματικό βάρος αυξάνει το στρες, το στρες αυξάνει την ημερήσια καταναλισκομένη ποσότητα τροφής που με τη σειρά της οδηγεί στην αύξηση του σωματικού βάρους και την περαιτέρω αύξηση των επιπέδων του στρες. Επίσης, η αρνητική διαχείριση συνδέεται με τις ανεπιτυχείς προσπάθειες για έλεγχο του σωματικού βάρους. Η εμμονή με τη ζυγαριά, με τις τακτικές μετρήσεις δε βοηθάει τα άτομα να καταλάβουν ότι “κλειδί” για την επιτυχία είναι η αλλαγή των βαθύτερων αντιλήψεων, δυσλειτουργικών πεποιθήσεων που δημιούργησαν το αυξημένο βάρος και όχι η τακτική μέτρηση. Επιπλέον, η θέσπιση μη ρεαλιστικών στόχων για τη μείωση του βάρους και οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες οδηγούν συχνά σε απογοήτευση, σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και χαμηλές προσδοκίες αυτοαποτελεσματικότητας που με τη σειρά τους οδηγούν είτε στην υιοθέτηση πιο αυστηρής δίαιτας είτε σε πλήρη παραίτηση ή υποτροπή που σχετίζεται με αυξημένη κατανάλωση τροφής και επομένως στο αντίθετο αποτέλεσμα. Επιπρόσθετα, οι περιοριστικές δίαιτες, σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, οδηγούν σε αύξηση του σωματικού βάρους σε άτομα που τις υιοθετούν σε σύγκριση με άτομα που δεν επιδίδονται σε στερητικές δίαιτες. Το σχήμα περιορισμός, ανεξέλεγκτη κατανάλωση φαγητού και πάλι περιορισμός, δημιουργεί στα άτομα την πεποίθηση ότι χρειάζονται τον περιορισμό για να ελέγξουν τους εαυτούς τους μη συνειδητοποιώντας ότι η περιοριστική προσέγγιση είναι μέρος του προβλήματος. Τέλος, τα άτομα που σφόδρα επιθυμούν να χάσουν σωματικό βάρος επικεντρώνονται μονομερώς σε αυτόν και μόνο τον στόχο χωρίς να συνειδητοποιούν ότι οφείλουν να αλλάξουν ευρύτερα τον τρόπο ζωής τους προς ένα υγιεινότερο σχήμα, όπου θα εντάξουν και την τακτική σωματική δραστηριότητα για πιο μόνιμα αποτελέσματα. Η σωματική άσκηση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη διατήρηση του επιθυμητού σωματικού βάρους καθώς βοηθάει στην αύξηση της καθημερινής ενεργειακής δαπάνης χωρίς να καθίσταται απαραίτητη η μονομερής μείωση της ενεργειακής πρόσληψης.
Συμπερασματικά, η διατήρηση ενός σταθερού σωματικού βάρους, η αποφυγή αυξομειώσεων του βάρους είναι καθοριστικοί παράγοντες για την υγεία. Το πρόβλημα ξεκινάει με την επικέντρωση αποκλειστικά και μόνο στο σωματικό βάρος που οδηγεί στην αύξηση του βάρους και απομακρύνει τα άτομα από μόνιμες λύσεις. Η λύση είναι η υιοθέτηση μιας υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής και η συστηματική άσκηση που οδηγούν στην επίτευξη της υγείας και της ευεξίας.

Βιβλιογραφία:
1. Adam, T. C., & Empel, E. S. (2007). Stress eating and the reward system. Physiology & Behavior, 91(4) : 449-458.
2. Westerterp, K., Goran, M. (1997). Relationship between physical activity related energy expenditure and body composition: a gender difference. International Journal of Obesity and Related Metabolic Disorders, 21: 184- 188.

Τί τροφές προτιμάμε στα "δύσκολα";

11/3/2015

Σε «δύσκολες» περιόδους κατά τις οποίες το άτομο δέχεται την παρατεταμένη επίδραση στρεσογόνων παραγόντων, παρατηρείται διαταραχή της ομοιόστασης του οργανισμού στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τα στρεσογόνα ερεθίσματα που συνίσταται σε αλλαγή στην ψυχοφυσιολογία του οργανισμού. Η νευροορμονική ανταπόκριση του οργανισμού στο στρες συνίσταται στην αύξηση των επιπέδων της κορτιζόλης στον οργανισμό, της αδρεναλίνης και άλλων ορμονών του στρες. Όταν ένα άτομο βιώνει χρόνιο στρες, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει χρόνια απόκλιση των ρυθμιστικών συστημάτων του οργανισμού από το μέσο κανονικό επίπεδο λειτουργίας με αποτέλεσμα να εμφανίζει υπερκορτιζολαιμία. Το χρόνιο στρες προσαρμόζει και την όρεξη και την πρόσληψη τροφής με αποτέλεσμα η ημερήσια θερμιδική πρόσληψη να υπερβαίνει το φυσιολογικό και η ενεργειακή δαπάνη να μειώνεται καθώς το στρες επηρεάζει όλες τις συμπεριφορές υγείας μεταξύ των οποίων και την άσκηση, όπου παρατηρείται μείωση της συνολικής φυσικής δραστηριότητας του ατόμου. Όπως φαίνεται από το σύγχρονο φάσμα της νοσηρότητας και της θνησιμότητας, η υγεία και η ασθένεια δεν αποτελούν απλά το αποτέλεσμα των βιολογικών διεργασιών, αλλά σχετίζονται σημαντικά με τις επιλογές των ατόμων σε επίπεδο συμπεριφοράς και τρόπου ζωής. Σε περιόδους στρες, όλες οι έρευνες συμφωνούν, ότι επηρεάζονται αρνητικά οι συμπεριφορές υγείας μεταξύ των οποίων και η διατροφική συμπεριφορά. Έρευνα στον Καναδά έδειξε, ότι όσο πιο έντονο ήταν το στρες που βιώνουν τα άτομα, τόσο πιο συχνά κατανάλωναν έτοιμο και γρήγορο φαγητό (3 ή περισσότερες φορές την εβδομάδα). Το στρες επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες, τόσο των ενηλίκων, όσο και των παιδιών προάγοντας συμπεριφορές, όπως η συναισθηματική υπερφαγία, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη και κατανάλωση λιγότερων λαχανικών και φρούτων. Οι τροφές που είναι πλούσιες σε αλάτι και λιπαρά είναι πιο εύγευστες με αποτέλεσμα να έχουν εθιστική επίδραση καθώς διεγείρονται τα συστήματα ανταμοιβής στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα να ενισχύεται η συνεχής επιλογή τέτοιων τροφίμων. Μ’ αυτόν τον τρόπο λοιπόν εθίζεται ο οργανισμός σε τροφές υψηλής θερμιδικής αξίας αλλά χαμηλής διατροφικής αξίας. Η αυξημένη κατανάλωση γλυκών και λιπαρών τροφών από άτομα που θέλουν να κατευνάσουν αρνητικά συναισθήματα, κατά τη διάρκεια στρες, μπορεί να οδηγήσει στη διαπίστωση ότι ακόμα και οι περιοριστικές δίαιτες μπορούν να προβλέψουν το άγχος που προκαλείται από τη διατροφή αλλά και την επιλογή της τροφής και της διατροφικής συμπεριφοράς σε περιόδους άγχους. Το στρες μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των ευπαθών ατόμων με επιβλαβείς αλλαγές στην επιλογή τροφίμων σχετιζόμενες με το στρες. Αν και η πολυπλοκότητα της διαδικασίας με την οποία τα άτομα υιοθετούν μια συμπεριφορά ακόμη δεν έχει επιτρέψει να γίνει πλήρως κατανοητή η διεργασία αυτή, εντούτοις η έρευνα έχει αποκαλύψει σημαντική συσχέτιση μεταξύ στρες και συμπεριφοράς και επομένως μεταξύ στρες και υγείας. Ζητούμενο είναι η εφαρμογή της κατάλληλης μεθοδολογίας και η αξιοποίηση όλων των απαραίτητων εργαλείων από τις υπηρεσίες Προαγωγής της Υγείας για τον σχεδιασμό παρεμβάσεων που θα ωθήσουν το άτομο στην αλλαγή και τη διατήρηση της νέας υγιούς συμπεριφοράς υγείας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Heart and Stroke Foundation (2000). Report Cards on Health. Heart and Stroke. Canada Foundation. (http://www.heartandstroke.qc.ca/site/c.pkI0L7MMJrE/b.3660535/k.A400/2000_Report_Card__Stress_threatening_Canadians_health.htm)
2.Epel E., Lapidus R., McEwen B., Brownell K. (2001) : Stress may add bite to appetite in women: a laboratory – study of stress – induced cortisol and eating behaviour. Psychoneuroendocrinology, vol. 26, p. 37-49.

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για την επιλόχεια κατάθλιψη

11/3/2015

Η κύηση και η λοχεία αποτελούν για τη γυναίκα περιόδους με σημαντικότατες βιολογικές και ψυχικές ιδιαιτερότητες. Οι έντονες ορμονικές μεταβολές αλλά και οι αλλαγές στο σώμα, στις οικογενειακές ισορροπίες και στη σχέση με τον σύντροφό της μπορούν δυνητικά να πυροδοτήσουν ψυχικές διαταραχές τις οποίες η έγκυος ή η λεχωίδα δυσκολεύεται πολλές φορές να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει. Οι γονιδιακές προδιαθέσεις, η ύπαρξη ή μη υποστηρικτικού περιβάλλοντος και η προσωπικότητα της ίδιας της γυναίκας επηρεάζουν την εμφάνιση και την κλινική έκφραση των διαταραχών.1. Η επιλόχειος κατάθλιψη αναφέρεται να βιώνεται από το 15% ή περισσότερο των γυναικών κατά τη διάρκεια των 12 μηνών μετά τον τοκετό.2 . Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μόνο το 50% των γυναικών με σημαντικά καταθλιπτικά συμπτώματα αναγνωρίζεται. Η επιλόχειος κατάθλιψη συμβαίνει ανάμεσα σε γυναίκες όλων των ηλικιών, όλων των φυλών και των κοινωνικοικονομικών επιπέδων.3 . Η μη θεραπευόμενη και ανεπίλυτη επιλόχειος κατάθλιψη επηρεάζει δυσμενώς τη γυναίκα, το παιδί της και τη σχέση της με τα πρόσωπα του οικογενειακού της περιβάλλοντος. Επισυμβαίνουν αλλαγές στη σχέση ανάμεσα στο ζευγάρι και εντός της οικογένειας και συχνά αποτελεί αιτία για επιπρόσθετο οικονομικό στρες, ακόμα και σε νοικοκυριά με σχετικά υψηλό εισόδημα. Οι O’ Hara kai Swain4 απέδειξαν τη σημασία της διάκρισης ανάμεσα στην κατάθλιψη και την ανησυχία στις μεταγεννητικές περιόδους, ώστε να προωθηθούν οι κατάλληλες θεραπείες. Η ανησυχία είναι πιθανόν προάγγελος της κατάθλιψης ως αποτέλεσμα της αλλαγής στη φυσιολογία του οργανισμού ή λόγω των συνεπειών της αποτυχίας της διαχείρισης του στρες. Στην πλειονότητά τους τα συμπτώματα είναι τυπικά, μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου (αϋπνία, ανορεξία, καταθλιπτική διάθεση και ιδεασμός, άγχος, απώλεια της libido και εύκολη κόπωση). Στο μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών τα συμπτώματα είναι υποτροπή ενός παλαιότερου καταθλιπτικού επεισοδίου. Στο διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο ταξινόμησης των ψυχικών διαταραχών της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM - IV) η έναρξη της κατάθλιψης της λοχείας ορίζεται, ότι είναι μέσα στις πρώτες τέσσερις εβδομάδες μετά τον τοκετό. Οι κύριοι προδιαθεσικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης είναι το οικογενειακό και ατομικό ψυχιατρικό ιστορικό, κοινωνικοοικονομικές δυσχέρειες, τα ψυχοπιεστικά γεγονότα ζωής (χηρεία, διαζύγιο, απώλεια εργασίας κλπ.) καθώς και χαρακτηριστικά προσωπικότητας (νευρωσική δομή προσωπικότητας). Η μη θεραπευόμενη επιλόχειος κατάθλιψη σχετίζεται επίσης σημαντικά με αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης στο σύζυγο. Ο πατέρας ενδέχεται να επιφορτιστεί με πολλαπλούς ρόλους, αμέτρητες υποχρεώσεις, να αντιμετωπίσει την έλλειψη ύπνου και την αναγκαιότητα για πρόσθετη συναισθηματική στήριξη προς τη σύζυγο. Είναι, λοιπόν, πιθανόν να εξουθενωθεί συναισθηματικά. Τα κύρια συμπτώματα που πρέπει να κινητοποιήσουν τη λεχωίδα για διαγνωστικό έλεγχο είναι οι διαταραχές ύπνου, οι διαταραχές όρεξης, η ανηδονία, η κόπωση, η πλημμελής μητρική φροντίδα, η ευερεθιστότητα, το καταθλιπτικό συναίσθημα, η απόσυρση, οι διαταραχές μνήμης, η σύγχυση και η ανησυχία. Οι κύριες θεραπευτικές παρεμβάσεις συνίστανται στην ψυχοκοινωνική υποστήριξη για τη φροντίδα του παιδιού από πλευράς του συστήματος των υπηρεσιών υγείας, η ψυχοθεραπεία ατομική (γνωστική-συμπεριφορική, διαπροσωπική) ή ζεύγους και η χρήση αντικαταθλιπτικών. Ο συνδυασμός θεραπειών φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ζαχαράκης, Κ. Ψυχικές διαταραχές κατά την κύηση και τη λοχεία.Διαθέσιμο:http://www.hygeia.gr/page.aspx?p_id=444.
2. Hewitt C.E., Gilbody S.M., Brealey et al. (2009). Methods to identify postnatal depression in primary care: an integrated evidence synthesis and value of information analysis, Health Technology Assessment, vol. B, no. 36, pp.1-145.
3. Bernstein I.H, Rush A.J, Yonkers K. et al. (2008). Symptom features of postpartum depression: are they dinstinct?.Depression and Anxiety, vol.25, no.1, pp. 20-26.
4.O’ Hara MW., Swain AM. (1996). Rates and risk of postpartum depression - a meta-analysis. Int Rev Psychiatry, 8(1): 37-54.